Joseph Ih Lamzinm

Thuhmaihruai

John Piper cun, “ Mi ropi pawl ih hlawhtlinnak theih na duh len thungaithlak suah in an nundan, an thil tidan le cangvaihnak  pawl kha zingzawi aw” ti ah a ti dah. Nauhak tet lai ihsin Joseph ih thuanthu hi Kristian a si mi poh cun kan theih larbik mi pakhat a si ka zum.  Kan Bible sungah hin Pathian in nasa zetzet ih a hman mi minung tampi kan hmu thei. Cun, cui a hman mi le a thlawsuahmi pawl ih lamzin kan zawt kirsal tikah vawitampi cu lamzin nuam le tluang a si lem lo. Hlawhtlinnak  sangsin le malsawmnak tamsawn an dawn hlanah an nunnakah vawi tampi cu hniksaknak, fiahnak, hmuhsualnak le harsatnak tampi an pahtlang theu. Sihmansehla, cuvek thimkhawzing pi in an nunnak a nuai hmanah hnin le thawn theih lo mi duhhrilnak hngetzet le lungput dikzet anmah ah hmuh ding a um ṭheu. Joseph ih thuanthu kan theih cio vekin a nun ihsin zir ding le cawn ding tampi kan hmu thei.

Joseph hringtu a nu hi Rachel si in apa hi Jacob a si. Pianpi unau zaten hleikhat mipa le farnu pakhat Dinah a nei. Amah hi Kanan ram ih a um mi si hmansehla, phiarsawmnak le u le nau ih phatsannak ruangah sal ah Egypt ramah zuar a si. A hmaisabik ah cun tu khaaltu a si ih cuisin sal ah zuar in a um. Cuṭhehah, sual puh in a um ih thawng in a thleng. Anetnakah Pathian ih duhsaknak co in Eygpt ram pumpi uktu Prime minister a cang. Nupi Asenath a nei ih cutin fapa pahnih Manasseh le Ephraim a nei. Amah hi kum 17 a si ah zuar in a um ih cutin kum 30 cekci a si ah Prime Minister ih hlankai a si. Kum 13 sung hi harsatnak tilet le suar in harsa ngaingai in a hlawn. Hmansehla, Bawipa’i lamih a lungput le Pathian a ṭihzahnak ruangah Bawipa in harsatnak hmun ah tan kumkhua lo in a runsuah kirsal hleiah a khaisang. Joseph ih nun ihsin a ṭhalam zir thei mi hrekkhat kan zoh tlang hnik ding.

1. Pathian ih pekmi Mang neitu a si

Joseph ih san laiah hin mang hi thupi tuk ah an ruat.  Zumlotu le Pathian dang betu pawl hleihlei hi mang uar le sunsakmi an si. Cun, khatlamah Pathian khal mang hmangin a fale hnenah a phuanglang aw ṭheu. Joseph cu nauhakte kum 17 a si ah Pathian ih pekmi mang a nei ih cui a mang ruangah u le nau pawl ih huat a hlawh ih hleiah theihthiam lo a co. Tuini khalah sunmang nung neitu hi kan ṭul. Mai pumpaak hlawknak le puarnak tiang lawng si lo, Pathian ram kaihzainak le ṭhansonak hrangah sunmang tumpi a neitu mino tampi, mifim tampi kan ram le miphun, leilungpi hin a ṭul a si. Joseph cu mang a neih pekah hmuhsuam le nautat midang pi hnen si lo in a unau pawl hnen ihsin a tawng. Hringtu a pa tiang hman in a cang thei ding maw ti ah a khawruah har phah. Asinan, a pa cun Joseph ih mang cu ṭhaten a hminsin sak.  Sunmang kan neihmi, kan lungsung ih thithei lo ih Bawipa’i in pekmi kan neih tikah vawitampi cu kan kiangkap le rualpi, unau pawl khal in in theihthiam pi lo can a um thei. (Thimnakah- Saya Ngun Ci in ka recording hmaisabik thuhla ih a hmuh dan). Asinan, Pathian ih pekmi le kan nunnak ah fiangtei a thei tu kan si ah cun ralṭha zetin kan sunmang lam pan ih kekar ding kan si. Ziangruangah sunmang ṭha zetzet kan nei cing in kan hlawhsam thotho. Mi hrekkhat cu kan sunmang, kan hmuitinmi cu a ṭha tuk, cuilamzin zawh ding ka si ti khal kan thei nan, cuilam zin lamah kan feh lo. (Thimnak Doctor si duh ih ca zoh paih lo, tlawngkai paih lo vek a si khi a si). Kan duhmi le tinmi cu a ṭha zetnan kan nunnak in kan tlun lo. Kan hmuitinmi umnak lamzin pan in kan feh lo. (Thimnakah, Innkhan sungah na um cule suahnak lamzin sangka pi pakhat lawng a um ti khal na thei. Suah na duh cun cui sangka pi lawngah suahnak a um ruangah culam pan in na suah a ṭul ti khal na thei a sinan, cui sangka pi pan lo in sir le dung lamih na feh cun phar na pah ding ih na suak thei lo ding). Mi tampi cu kan tumtahmi, kan hmuitinmi a diknan cui kan tuahtahnak le hmuitinmi a tak ih cangsuak dingah culam hawi in ke kan kar lo.  Tumtahnak le sunmang na neih rualrual ih thupi zet mi cui cui na tumtahak sunmang lam zawh in na feh maw? Singer thiam tak si duh ih hlasak dah lo le hla ngai dah lo vek kan si. Thuf. 29:18 ah hitin kan hmu, “ Hmuhnak a umlo nak hmun ah mipi an hloral” ( KJV). Pathian ih in pekmi hmuhnak neitu kan ram le miphun in kan tul! Cutin, a silen Pathian in hmuhnak (vision) fale nau in pek tikah nu le pa teh in cui Pathian hnen ihsi sunmang a ra mi kan fale thinlung sungih thi thei lo mi cu nu le pa teh in ziangtin kan bawm? Nu le pa pawl hi zawnah ka lo sawm duh taktak. Tufang ih kan Chin mi lakih milar le Pathian mihman hman khi zoh hman uh, an dunglam ah nu le pa thlarau mi le Pathian mi taktak nan hmu ding.  Innsang hlawhtling, Pa hlawhting kan timi phen ah nu an um ringring. Bible ah kan zoh a silen Samuel ih phenah Pathian mi zet a nu a um. Moses ih phenah Pathian mi zet a nu a rak um ve.  Cun, pa lam kan zoh a silen Isaak ih phenah Pathian tihzahtu Abram a rak um. Bawipa in ziang sunmang ha a lo pek? Na nunnak kha ziangvek sunmang in si lo luah khat?

2. Pathian a ṭihzah ih sual a tlansan

Joseph nun ih zohṭhimtlak zetmi cu Pathian a ṭihzahnak nun hi a si. Na ruahnak vawn hmang hman. Pathian ih duhsaknak cotu le umpi mi a si ruangah Joseph hi a ni tel in duh a nung deuhdeuh, a mawi in a tuak deuhdeuh si ding. Ziangruangah tile Pathian in a thuam mawi ruangah. Asinan, cu rualrual in thlemnak le tukforhnak khal in a rak pan ve. A pu Potipher ih nupi in nupa sualnak tuahpi dingah ni tinten a thlem in a sawm ringring. Zohman in an thei lo ih Amah le a pi nu lawng in an thei. Asinan, Joseph cun sual tuahnak can ṭhazet nei vek hman sehla, Pathian ṭihzahnak thawn sual a tlansan. Pathian ṭihzah ti cu ziang ti ai si? Thufim 8:13 cun hitin, “ Pathian ṭihzah cu sualnak huatmi a si. Hngalnak le puarthaunak, sualnak lamzin le a diklo mi tongkam ka hua” ti ah a ti.  Milai zohman in hmu lo hman sehla Bawipa in in hmu ti fiangten a thei.  Pathian ih mihman le Pathian ih thlawsuah mi pawl nunnakah Amah Pathian ṭihzahnak nun thuk tak hmuh ding a um ringring. A lenglam ih an nundan le anmah te ih an nundan ah danglamnak a um lo. Mi tampi cu Pulpit tlang le biakinn ah kan thlarau mi zet nan kanmah te le pumpak innsang ah kan thlarau mi nak siar ding a mal zet ṭheu. Nun thuah hnih kan nei ṭheu. Cuvek cu kan nundan ding a si lo.  Zumtu thlawsuahnak le Pathian ih duhsaknak hmuah co duh si, sualnak le ṭhatlonak sungih nuam aw thei ringring kan si ah cun  kan nunnak kan zoh fiangsal a ṭul. Joseph cu Satan in a tluknak ding thang kamsak hman sehla, cui thlemnak le sual tuah theinak dinhmun cu Pathian a ṭihzahnak le Pathian sunlawinak a peknak hrangah a hmang. Kan keh le vawrh, kan mit ih kan hmuh theimi tisa nawmnak, lei ropitnak le hminthan duhnak, duhding tlak tamtak lakah Bawipa ṭihzahnak thawi sual tlansantu kan si ah cun Bawipa hi kan tlun ah ziangtluk a lungawi in a di a riam ding. Nangteh sual sungah nuam in na um lai maw lole sualnak tlansan in Pathian na sunlawih? Zu, nunau mipatnak, hngalhngawnnak, mi relsiatnak pawl ah ziang kan bang?  Nunnak taktak ih Pathian a tihzah tu cun sual an tlansan vul vo mai.

3.         Pathian a ṭihzah ruangah a tuar

 Joseph ih tuarnak hi a sualnak ruangah siloin a diknak ruangah a tuar.  Hi ti ruah hruak ah cun sualnak a tuahtu sawn tuar in diknak a tuahtu sawn luat sehla cuti awm tak a si. Asinan, thudik a lang hlan ah cun diknak kan tuahmi ruangah zumtupawl in vawitampi cu sual ih puhnak, misual le mi ṭha lo ih hmuhnak kan tuar a ṭul can a um.  Asinan, kan ralrin ding mi cu kan mah kan sual ruangah le kan palhnak ruangah tuarnak kan parih thlengmi a si ah cun kanmah le mah zohfel aw in kan sualnak a um len Pathian hnenah ngaidam kan dil hleiah, mi kan ninghantermi pawl hnen khalah kaa rori ih ngaithiam kan dil a ṭul. Cule, kan sual sirin Pathian hnenah kan tlankir lohli ding. Joseph cu a sual ruangah siloin diknak le sual a huat ruangah a tuar? Nang le kei teh diknak, ṭhatnak le felnak kan ngainat ruangah mi ih hmuhsual kan tawng maw lole kan mah kan sual le palh, siat khat tuk ruangah mi ih hmuhsuam le nautat kan tuar? Jesu in tlangpar ih thu a simnak ah hitin a ti, “ Pathian duhnak tuah ruangih hremnak a tuartupawl cu mi thlawsuak an si; ziangahtile vancung Uknak cu anmah ih ta a si” ti ah a ti. ( Matt. 5:10).  Tulai san ih Pathian kan tihzahnak ruangih kan tuarmi phunphun hi keicun Martar phunkhat kan si ti ah ka ruat. Ahlanah cun taksa rori in vuak le velh, kaihkhih an tuarin an nunnak an liam. Asinan, tuini ah kan nih cu Pathian in cutiang cu harsatnak ahmin ruangah in tuarter lo. Asinan, duhthlan ding tampi leitlun nawmsipbawlnak, thlahdah zetih tlan duldo thei nak lakah in ret ih cumi ihsin sualnak pawl hrial ih Pathian tihzahnak kan thlan tikah- kan rualpi tha pawl tla in in hnawng, kan duh le tuah theu mi tuah a mawi nawn lo ih kan tlansan. Kan hlawknak ding vekih lang sumpai thianghlim lo ih kan lakluhnak le hnatuan nak tla Pathian mithmai zohin a niamsawn ruatin kan tlansan ih cutin harsat kan hlir. Cutikah, Martar phunkhat kan si ti ah ka ruat.  Asinan, tuini ah cun tap in tuar hrih ko ning, hnehhnu kan sunlawinak ding ruat cun ai ha ka rak tuarmal tuk aw, ka rak can mal tuk aw, ka rak pe mal tuk aw Jesui hmin in ti ah kan ti rero ding ka zum. Thimnakah, Pastor Myo Tu- a nu le pa, unau pawl cu Budhist an si ih, Amah hi cathiam le mifim zet a si ruangah Singapore ah vanzam mawn a zir ih cutin, Australia le ram dangah training a kai vivo. Pathian zangfahnak a hawn hmusuak cu , a hnatuan le hlawh thlakhat ih S $ 30000-50000 lai cu tanta in Pathian in thlarau hlo kai ding le rawngbawlhna tuan dingah in ko ti in Sing $ 1500 tha fang thlahlawh la in Pathian a rian. Cule, a cozah hnenah a lakih an cawmnak kha a rul sal rero! Aw, hi vek hi a si tuini ah Pathian hrangih Martar ti ah kei cun a linglet zawng in ka ti mi an si. Nuam takin an nung thei, nan Pathian ruangih harsatnak an hril sawn! (E. g. P.C Biak Siama, Indian Administrative Service[IAS]), Pathian a duhdawt ruangah a hna a cawlhsan ih cutin Kawhhran upa tuan in, rinnak humhimnak (apologetic) lam le kawhhran reformation hna a tuan. Hi nun ciah hi si Moses khal in Egypt lennak le sunlawinak suahsan ih Pathian mi pawl thawi harsat a hrilnak san kha ( Heb. 11: 23-26). Nang le kei teh Pathian kan tihzah ruangah ziangpawl si kan can mi um? Ziangpawl si kan sunral mi um in kan tuarnak um ve? Joseph cun dinak le Pathian tihzahnak ruangah a tuar.

4.         A hnaṭuan mi pohpoh ah a ti theitawk ih ṭhabik a suah ringring

A pa ih tuu a khalh ihsi thawk in siseh, sal a tannak Egypt ih a pu Potipher ih innsung ah siseh, thawng in ih thlaak a si nak ah si seh, Igypt ram uktu Prime minister a si tikah siseh a umnak hmun le ram I kip ah thilṭha a ti thei tawk ih ṭhabik in a tuah ringring. A hnatuan pi pawl le a pu le ih mit a tlung ringring.  Pumhlum ih Pathian hnaṭuantu kan si ah maw, mi kuttang ih hnaṭuantu kan si ah maw, kan hnaṭuan mi hi minung lam hmuh dan in a niam a  sang a si khalah, kan ti thei tawkih ṭhabik in kan ṭuan ding hi kan ṭuanvo a si. Thinlung kurkuduk,hrekkhat lawng le mi ih mithmai zoh phah men in kan ṭuan a si len Pathian lung a tawng lo thei. Cuhnakin, kan umnak kawhhran, hnaṭuannak company le telnak pawlkawm tinkim ah tatu sinak lungthin nei in, mi in in lawm le pawrh kher lo hmanah kan ti thei tawkih ṭhabik in kan liangpar ih ṭhumaw mi hna kan ṭuan ding hi Joseph ih nun ihsin kan zir thei a si. Jeseph hin kei cu zohman in in thei lo pi, u le nau khal ngaisaktu ka nei lo, keimah te hman hi tluk harsa in ka sual lo cing ih in hrem hman ti lakah ziangtin midang hrangah thil ṭha ka tuah ding ti zawng in a hmu hrimhrim lo. A umnak kip, a thlennak kip cu midang bawmnak le thilṭha tuahnak ah a hmang ih Bawipa khal in curuangah a thlawsuah vivo. A tufang ih na nunnakah ziang dinhmun ciah ah na um? Thilṭha a tuah rerotu maw thilṭha a si mi siatsuah rerotu sawn? Nuamsa zet le remcang zetih kan um lawngah thiltha tuah dingah zirh le fawrh kan si lo, harsat zet dinhmun le mangbang ih kan um lai rori ih thil tha kan ti thei tawk ih thabik ih kan tuah vivo ding hi Bawipai in duhsakmi a si. Gal. 6:9-10 ah cun hitin Paul in Galatia ih zumtupawl hnenah a ti, “ Thiltha tuah hi ning hlah uhsi; ning lo teih kan tuan ah cun a caan a kim tikah rawl kan khawm ding si. Curuangah a remcaan tik poh ah zo hnen khalah thil tha cu tuah uhsi. A hleice in zumnak lamih kan sungte hnenah tuah uhsi” ti ah a ti.

5.         Sual kha Sual ih lehrul loin thlawsuahnak ina lehrul.           

Pakhat hnu pakhat Joseph in kum 13 sungih a tawn mi pawl kha na cin cincin ah vawn zohkirsal hman, Joseph in phulei a samnak hmuh ding a um lo. Sualnak tuah ih a puhtu a pi hlun – Potipher ih nupi tlunah siseh, a pianpi unau khursung ih a tlaktu le a thih hloh hman pawisa riai lo ih zuar tupawl. Vansang mangbang, zianghman neinawn lo ih a hnen an ratsal tikah  ei le in ding thaw thaw a rak pe. An phulo duhdawtnak thawn a rak tuam hlawm. Kan sual a si ti ih a unau pawl an hmuh suah awk hlan ihsin duhdawtnak le lainatnak thawn a rak tuam hlawm. A unau pawl in an sualnak an hmuhsuahawk hnu khalah pakhat le khat thukam elaw lo ding le, sual buai aw lo ding in a dawnkham. Cuihleiah, mi tampi nunnak runsuaktu dingah Bawipa sawn in nan hmaiah in rak thlah ti in Pathian ih tumtahnak le khawkhannak ti in a u le pawl ih hmuhsuamnak a cohlang. Sal dinhmun le mi vakvai a si lai dinhmun lawngah si lo in Pathian khaisannak a co hnu khalah Joseph hi tangdawrte in a um ih thilṭha tuah peh vivo ti kan thei thei. Farah le harsat lai ih Pathian mi si cu a hartuk lo tla a si men thei, nunnawm can le neihsun can tiang ih Pathian mi si, tangdawr nun neih le midang tungding nun neih mi Bawipa’i lungtawng nun neihnak a si. Cuih nunnak cu Joseph ih nunnakah a langsuak. Sualnak khal sual ih thungrul loin ṭhatnak thawn a thungrul. Kan parih siatnak a tuahtu, in huatu le kan siatnak ding thang a kamtu pawl kan hmuh tikah ziangtin ha kan hmuh? Joseph ih nundan fehtlang hin mah le lamzin cio bih sal uh si ( cf. Lev 19:18; Rom 12:19).

6.         Van Pathian le lei ih a pa a upat sunlawih.

 A tlun lamih kan sim zo bang in Joseph cu a thlennak kipah Pathian ṭihzahtu a si ruangah a hnenah Pathian a um ih cutin Pathian in a mah lawng silo a kiangkap le a umnak innsang pohpoh thlawsuah a pe tel vivo. Harnak sungah kum 13 sung rori um hmansehla, Pathian in a hngilh kumkhua siang lo. Thawnginn sungih a bawmmi in theihhngilh hmansehla, Pathian in Faro mangthar a pe ih Joseph lawng hnenah a simfiahnak a pe. Pathian a nunnakih a sunlawih ruangah Bawipa khal in Joseph a sunlawih ve.  Diknak siseh, felnak siseh, sual tlansannak siseh, thianghlimnak nun siseh dum ih kan um rero laiah mi in mi aa in ti can um ko hmansehla, Bawipa kan taksa rori in kan sunlawih ti kan theih awk ah cun a tawk. Kan lawmman cu Bawipa sawnah a um. Culawngasilo, a hringtu a pa a ngaihsak in a duhdawt. A pa kha a hnenah a hruai ih ṭhaten a tuanhlawm ti kan hmu.Hi zawnah dinhmun ṭha, thlawsuah le sinak ṭha kan co tikah in hringtu kan nu le pa, u le nau hngilh lo ding hi a thupi ngaingai. Josehph ih zawhmi lamzin a si. Thlawsuah ruangih hngalhngawng le tluangkhawng ding kan si lo. Cuhnakin , thlawsuah kan dawn mi kha Pathian sunlawinak, mi dang tundinnak le kan u le nau, sung le khat, ram le miphun sawhhngehnak ih hmang ding kan si. Josehp cu hmuh theihlo Pathian sunlawihtu a silawn siloin hmuh theih a lei pathian, a pa le unau pawl khal zohkhentu a si. U le nau sung le khat ngaihsaknak tello ih sakhuanak le Pathian mi si tumnak cu Bible zirhdan thawn a kalh aw deuh a bang. Mi Pathian thu ah a luh thuk deuhdeuh len a innsang, a u le nau, a nu le papawl ih thupitnak a hmufiang sinsin ih leitlun dan khalah a liangpar ih ṭuanvo a lam ngam ṭheu. Kan nu le pa hi ziangvek te an si hmanah Pathian ih in pekmi le anmah ruang ih piang kan si ruangah hmuhsuam le ningnat ter ding kan si lo. Asinak vek ih cohlang ding le bawm ding, an thu ngai ding le thinnuamte ih umter ding kan si (Thuf. 23:22). Van Pathian na ṭihzah tluk in na nu le pa na tihzah maw? Lole Na nu le pa na ṭihzah tlukin van Pathian na ṭihzah maw? A lo hringtu nu le pa mitthli tla tertu maw na si? Lole a lo duhdawttu na nu le pa ih lungthlitum kimter tu? An lungawinak le diremnak tuahsaktu?

7.         Pathian in a cawisang ih mi thawng tampi nunnak runtu ah a tuah

 Bawipa in mi a khaisan hnuhnu cu zohman in an hnuktla thei lo. Cun, Bawipa in a nambet mi khal zohman in an khaisang taktak thei lo.  Joseph ih nunnak ah cu mi cu a fiang law law. A unau pawl in a mang an halhsik  ruangah siatsuah tum in a nunnak tiang hman lak an duh. An thiam citin an bawl nan Bawipa Pathian a ṭihzahtu Joseph cu a can a kim tikah Bawipa in a cawisang in hlawhtlinnak a pe tho tho.  Kan hlawhtlinnak le mibangnak lamzin ṭha bik cu Bawipa ṭihzah le a thu vekih nun hi a si. Vawi le khat ah tin kan ṭhangso ciamco lo men thei nan, tik le cu a rei ah Bawipa’i tlawsuah in mi a cakter a si. Pathian in Joseph cu a saltannak hmun le ram rori ah Prime minister ah a cawisang ih , Egypt ram sung ih mi thawng tampi le a unau pawl runsuaktu ah Pathian in Joseph a hmang ta riai aw. Bawipa’i theihpinak hnuai ih a kutcak lang ding daitei, thilṭha tuahnak le amah ṭihzahnak thawi a hngaktupawl nunnakah palhdahlomi Bawipa’n rinumnak cu zinglam khawvang ni tleu bangin a rawng tleu sal ringring.

Thukharnak

A tlunih Joseph lamzin kan zoh bang tukin, zumtu kan zaten Pathian in kanmah le zawn ah ṭangkai le sullam nei zet ih hman in duh. Amahlawngte cu kan zawhmi lamzin hi lamzin nuam le awl a si lo ruangah vawi tampi cu kan sunmang mi ih in siatsuah an tumnak siseh, halhsiknak, hmuhsualnak, hmuhsuamnak le nautatnak tiang khal kan hmai ah a ra thleng thei. Asinan, Joseph ih lamzin a phunphun kan zoh rero mi ihsin kan hmuh le zir theimi cu ziangvek tluk harsatnak le vansannak sahpi kan parah a ra thleng ti hnakin cui harsatnak cu ziangtin nang le kei in kan sawnkirsal ti hi a si. Pathain ṭihzahnak, thilṭha tuahnak, tangdawrnak le lungput thianghlim thawn kan sawnkirsal maw ti hi mah le mah kan zohfelawk a thupi ngaingai. Kan lungput kha Bawipa ah kan ṭhum ih cutin a cangvaihnak langsuak ding kan hngah zawngah thilṭha kan ti thei tawk ti le midang bawm in can kan hman ah cun kan nunnak hrangih Bawipa’i tumtah mi cu a can a kim tikah Bawipa in in pe tengteng ding. Kan sual ruangih harsatnak kan tuarmi cu ka hrangah nunsimnak a si ih sihmansehla, Bawipa’i hmin le a mah ṭihzah ruangih kan tuarmi cu kan hrangah hmailam thlawsuah an si.  Pathian in lo thlawsuah hram seh!

Pastor Henry vl Hmangaih