ZIANGTIN PA THA KAN SI THEI DING?

                                           ZIANGTIN PA THA KAN SI THEI DING?

“ Mipa in an nupi pawl cu anmah ih tak pum an duhdawt vekin duhdaw ve ding an si. A nupi a duhdaw tu cu amah le mah a duhdaw awtu a si” (Efesa 5:28)

Thuhmaihruai

Pai’ Ni a rawng hersuah hi cun thil dang hmuahhmuah hnak in hringtu pa thinlung mitthlam ah a cuang bik.  Pa in fa le in duhdawtnak, in sawmdawlnak, kan hrang ih a tuarnak, a pumpekawknak le zirhnak pawl tla thinlung in a mithmai pante thawn a hmu sal. Cutin, hrekkhat cu ka kiang naiah kan pa le an um tikah anmah kan upatnak, kan duhdawtnak le an parih kan lungawinak phun tampi in kan langter thei. Cun, khatlam pa ih thihsan zo mi (keimah vek) kan silen kan pa le ih ziaza maw, innsang nupi fanau le in duhdawtnak, an zirhnak le zawhmi pawl zawt sal in cutin ziangtin innsang pa tha kan si thei ding ti kan zir ngah thei. Asi!, kan ram ah hin Nui’ Ni hi nasa ngaingai in mipi in kan sunlawih ih sunlawih khal an phu hrimhrim. Nan, Pai’ Ni hi cu cutluk a lar lo a bang. Innsang khalah Pa hi hruaitu lu bik e ti lo in innsang hlawhtlin le hlawhsam thu khalah NU hi mipi in an thupi deuh ti ah kan tun si pe maw aw tin ruahcan ka nei theu. A hlawhtlingmi innsang, a nuammi innsang le todelh aw innsang dinsuak thei ding ah cun Nu lawng a thupi lo ih, Pa hlei hlei in a dinhmun, sinak le hna a phurh thei a tul. Asilen, tin thu sut aw sehla, Patha kan timi hi ziang an si? Kan sannak a bang aw lo zet ding. Pa tha ih ziaza khal tampi rel ding kan neih ka zum. Asinan, tuisun ni ah Pa tha pawl ih mizia cu cutin, kha tin a si ti hnakin, ziangtin kanmah roi hi nupi le fanau , midang hrangah pa tha kan si thei ding ti kha thupi ah ruat in thulu 3 hmang in patha si theidan kan zohtlang ding.

1). Na Nupi Duhdawt aw

Mi hrekkhat in zo si mai nupi duhdawt lo um ding tin kan ti men thei! Adik, zo khal in duhdawtnak thawn innsang cu kan din cio. Asinan! Vawi tampi ah cun kan  nupi pawl hin Pa in kan duhdawtnak hi an khansa (feeling) ban lo. Innsang hngetkhoh, hlawhtling le nuam dinsuak thei ding ah cun a liamcia ah ka rak lo duhawt ti ih kaa ih kan nupi kan sim lawng a tawk lo, nitin cat lo in kan kaa in, kan tuahnak in, kan bawmnak inn, an thuhla kan ngai pawimawh nakin, an tulmi kan tuahsaknak le a dangdang.. tivek in kan duhdawt nak langter rining a tul! Nitin rawl ei ringring kan tul bangin, kan nupi le hin kan duhdawtnak rawl an ei ve ringring a tul!

Ahleice in Pa le pawl in kan theih ringring ding mi a um. Cumi cu ziangtin kan nupi kan zoh, kan tuamhlawm timi hi kan fale in an zoh ringring. Cui an hmuhmi cu an tlukah ah kum in na hnen ihsin innsang thuhla an zir. Na fale hrangah innsang um tudan, le cetcang dan pawl kha na theihlo sungah na nun ihsin na rak zirh rero kha a si. Na nupi kha na tihzah lo le duat lo ih na fapa in a lo hmu a silen khai a lo hmuh dan khan a innsang ah a nupi a zohkhen ve ding. Na tongkam in maw, taksa  ih kutke thlakawknak hmang in na pi na hmuhsuam a silen na fanu in innsang a neih tikah cuvek zia tha lo cu a pasal hnen in lole a innsang ah um ding ah a ruat thei.  Hringtu an nu (na nupi) kha tling lo le fello tuk vekin na zoh an hmuh tikah innsang ih nawmnak, hlutnak  le neihawknak na siatsuah ih hleiah khai na ziaza kha innsang an va din tikah an theihawk man lo sung in an rak sawm ding.

Asinan,  na tongkam le tuahnak in an nu (na nupi) khan a duhdawtzia le na upat zia na langter a si ah cun na fapa in ziangtin pa tha ka si thei ding ti na hnen ihsin a zir hleiah, cumi a hmuh tawnmi in pa tha ah a siam thei.  Na nupi na ngaisang, na sunlawih thiam a si ah cun na fanu khal mipa amah duh taktak lo tu, ngaihsaklotu, sunlawihlotu le ngaisang lotu lak ihsin thiarfihlim awk dan a thiam ding. Na nupi cu nangmai nunnak hrangah a sunglawi bikmi hlawntlir tluk ih na fingkhawi, duatdawm thiam an hmuh tikah na fale in cui nunze mawi cu rawn cawng in an damsung nun lam hmuhtu ah a cang ding. Curuangah, Pa tha si ding cun “ Na nupi duhdawt aw.” Phut salmi nei lo in duhdawt aw la, cin nei lo in ngaizawng aw. Na hrangah na nupi kha Pathian in laksawng thabik ti khal kha kai hnget in a hrangah rinum ringring aw.

2.  Na fale kha mi famkim an si ding beisei hlah

Mi famkim, sawisel ding umlo mi pa(father) zohman leitlun ah an um lo bang in nauhak famkim khal an um lo ce! Na fale ih hnenah an dinhmun le sinak in a tlin lo tiangtiang tuahsuak ding le nungsuak ding in beisei hlah.  Ahleice in na fale kha palhmi zianghman nei lo, mi famkim an si ding beisei hlah. Culawnghman siloin na beisei le saduhthah hmuahhmuah tuahsuak theh hai ding khal in beisei fawn hlah.  Pa tampi cun nun zalam tluan ih an duh thusam kha anmah in si lo in an fale hmang ih nunsuah an tum. Thimnakah,  ziangtik hman ih an si dah lo ding mi bawhlung sit thiam (football star) kha an fale an phur zawng, an ti thei zawng a si maw si lo ti hman ruat lo in tuahter le ti ter an duh.  Cun, sumpai lennak le hlawhtlinnak an duh tuk ruangah anmai fale kha duhdawtnak thianghlim in si lo, an duhlo mi le an uarlo mi pawl hnenah sumpai thawn an tlawn.

Nauhak kip hin danglam nak an nei cio. Harhvang deuh an um, ngawicawi deuh an  um. An bang aw cio lo. Cuvekin, na fa nu le fapa khal kha nangmah ihsi piang sihman sehla nangmai lem (copy) an si lo. Pathian in an si dan ding vekih a tuah mi an si.  Curuangah, nauhak pawl hrangah tuahsual pang, tisual pang timi hi a dan a si.  Thimnakah, no thlak kuai, an thil ken mi kuaiter pang, tlawng exam ih ti se zet  lole a can le thinheng, thinse zet ih um.  An famkim hrimhrim lo. Kan nauhak lai ih kan palh vek khan annih khal an palh ve. Cutikah, kan fale kha an sinak vek in kan cohlan, kan pawmthiam a tul. Hrekkhat cu an zei lo zet tla asi thei, hrekkhat cu lehawknak lam thiam lo tuk, hmelse nawn, samkir, thau pum dur, tong tam, duham le thinsia tivek in.. An tlinlonak le sinak kan theihfeng tikah nautat ih sawisel rinring mai lo in, an tlinlonak kan theih sak ding ih duhdawtnak thawn kan cohlan ding a si. Atu ih an famkim lo vekin an famkim dah lo ding. Curuangah mi famkim an si ding kha ziangtik hmanah beisei dah hlah.  Paul cun Colosa ih pa pawl hnenah hitin ca a kuat, “ … Pa pawl, na fa le kha ann thinhengter hlah uh; an thin a nau tata pang ding” ( Col .3 :21). Pa tha kan si theinak ding ah cun kan fale kha an sinak vekih kan cohlan thiam le mi famkim an si ding kan phut loh a tul.

3.   Na laksawng sunglawi bik fale thawn lungawi le nuam in um aw

Sam 127:3 kan zoh a silen, “ Fate cu BAWIPA ih laksawng an si; Amah ih malsawmnak an si” ti kan hmu thei.  Fale pawl cu Pathian in lungawi tertu ding ah in pekmi an si. Laksawng kan pekawk tikah kan tumtah mi cu kan pekmi nu lole pa kha lungawiter a si. Cuvekin, kan fale hi phurrit in thlentu ding , kan hrial ding le kan thlahtlam ding ih in pekmi an si lo. Cu-aiah, kan lungawipi ding, kan lungawinak dingih pekmi kan si.  Anmah thawi lungawi tlang ding cun anmah thawi na umtlang tam a tul. Anmah hrang ah cam tampi pe in, an mah thawi nan lehawk le na nunnak ih hmuntawn mi pawl an hnenah na hlawm ringring a tul. Hi zawnah pa tampi kan hlawhsam. Sumpai ih ka cawm takah ti in fale ih biak ding le ngainat ding ah an kiang nai ah kan um mal tuk. Himi hi ram cangkang a thleng mi pawl parah a luar cuang.

Fale thawi can man nei zet ih  can hman tlang (quality time) hi kan thlahthlam lo ding. Ram cangkang ah cun nu le pa  khal company dangdangah tuan a tul ih, cutin innsang tunnun awk nakah loh theih loh in innsang suahsan ih tuan a tul. Can tampi (quantity of time) kan hman pi duh a si hmanah kan innsang dinhmun in in pe lo tla a si men thei.Cuti a si ruangah, Pathian ih in pekmi fale thawi man nei zetih can hmantlang can kan tuah lole rem kan ruat a tul. Na fale thawn ziangtluk (quantity of time lole quality of time) nan hmang tlang tam timi in ziangtluk na nupi fanau pawl na nunnak ah an thupi ti a langter. Zumtu hrangah cun insang hi kan mission field hmaisa bik a si ih curuangah lenglam zianghman innsang hnakih thupi a um lo. Innsang a semrem, a tluang, a nuam a si ah cun lenglam khalah a semrem deuh ngaingai. Asinan, lenglam ah kan nuam aw zet nan, innsang a hlim aw lo, a nuam aw lo a si ah cun lungawinak a famkim dah lo a si. Curuangah, pa tha kan si thei nak ding ah cun Pathian ih in pekmi kan fale pawl hi kan nunnak ah thupi zet ih kan ret, anmah thawi lungawi le aipuang te ih can kan hmang tlang ringring a tul.

Thukharnak

Patha si theinak ding hrang ih loh theih lo ih tulmi thu thum: ‘1) Na nupi duhdawt aw; 2). Na fale kha mi famkim an si ding beisei hlah tile 3). Na laksawng sunglawi bik fale thawn lungawi le aipuang in um aw’ ti pawl kan zoh tlang zo. A tu ah cun kan theih mi thu a tak ih nunpi ding lawng a tang. Nu in nupi that hum si ding a rak zuam ve, a thi thazang neih zaten a rak tang ve. Cun, Pa pawl in innsangah nupi le fanau hrangah Pa tha si ding kan zuam, thlacamnak thawn hi a tlun ih ta pawl kan hmang suak a si ah cun mi tampi ih lawm le pawrh kan si lo hmanah, kan nupi le fanau pawl hrangah cun an nun sertu- hero tha bik kan si thei. Pa tha si thei cio ding ah Pathian in lo thlawsuah hram seh.

Mission Hnatuan a Thupitzia

Thuhmaihruai

Mission hi Pathian thinlung luah khat tu bik a si. Amai lungtho duhdawtnak ruangah a fapa neihsun peksuahnak in mission hnatuan hmai in hruai. Anih cun “ Mi hmuahhmuah rundam ih um ding ah le thutak thei ding ah a duh” (I Tim. 2:4). Cuti a si ruangah Pathian ih thupitter mi ‘mikip in thutak an theih ding le rundamnak’ an co ding cu zumtupawl in kan thupitter ve tengteng a tul.

1. Mission kan timi cu ziang a si?

Mission hnatuan thupitzia thei ding cun kan mission theihfeng hmaisak a tul. Asile, Mission timi cu ziang a si? Mission timi cu hnatuan pakhat khat tuan suak ding ih pawlkawm pakhat khat in lole, a cozah lole company in a thuneihnak thawi dung lam ihsi hnatuan tumtah mi tuansuak dingih a thlahsuah hi a si. Mission ti men lawng kan ti len rel ding tampi a um thei. Mission timi hi Pathian thu lawngah si lo in leitlun thilthu khalah hman a hlawh zet. Asinan, danglamnak an nei. Leitlun thil thuhla ih mission cun taksa hlawknak, hamthatnak le miatnak tiang lawng a thlen ban ih thlarau nun a pem lo. Asinan, Bible ih fialmi Mission hnatuan cun mi pakhat ih nunnak kha thihnak ihsin nunnak ah a hruai lut. Cuti a silen ziangsi Khristian pawl ih Mission cu? Kan mission cu thuthangtha a thei hrih lo hnen ih sim, phuansuah, a zumtu pawl tihnimnak pek le Pathian thutak ziktluak thlun ding ih zirh le cui thuthangtha cu midang hnen ah pe sawng vivo ding ih hruai pitlin a si. (Matt. 28:20). Cumi ih muril cu – misual hrangah Jesu a thi, phum in a um ih thihnak neh in a thosal(I Kor. 15:4) ti hi a si. Cumi a zumtu hmuah cu siatral lo in tlaitluan nunnak an nei ding ( John 3:16).

2. Ziangruangah Mission a thupi?

1. Thupek a Petu ruangah

Zo in si thupek a pe? Jesu, lei le van ih thuneihnak hmuahhmuah neitu, “ Lei le van ih thuneihnak hmuahhmuah ka hnenah pek a si zo” (Matt. 28:19). Hi thupek hi loh theih lo ih tuah/tuan ding mi a si. Na phur len tuan aw, na man len tuan aw ti ih suh le ngenawk men mi a si lo. Zumtu pohpoh cun mah le ti thei dan cio in hi thupek hi phursuak dingah tuanvo kan nei. Hi zawnah zumtupawl in kan Pathian kan zum dan kan zohfeng ka duh. Jesu hi in rundamtu tiang lawng ih kan cohlang a si ah cun mission hnatuannak ah kan thinlung a um taktak thei lo ding. Asinan, kan Bawi, Lal in uktu tiang ih kan cohlang, zum a si ah cun a thupek khal kan thlun cih ding. Tuini ih zumtu tampi cu Jesu zumtu kan si kan ti aw nan, Jesui’ duhdawt mi, ngainat mi, seherh mi le tuahmi kan thlun fawn lo. Hi zawn ah kan ruah awk ding a thupit zet. Jesui’ dungthluntu ka si ti aw si, Jesui’ thupek le keneh hmuah thlun duhlo tu kan si ah cun Pathian lung kan tawng pei maw? Kanmah lam ah cun zumtu tha ka si ti aw mengmang hman ning la kan thlunmi Bawipa kan tlun ah a di a riam pei maw? Asilen, nang le kei teh thupek petu Jesui’ hmai ih kan din sal tik ah raltha in kan ding ngam kem? Jesui’ thupek a si ruangah Mission Hnatuan hi a thupi tuk lawm mam! Thlahthlam ngam ding a si lo!

2. Mipi in thuthangtha an tul tuk ruangah

Kan thinlung ah thusuhnak a suak men thei. ‘Tu le tiang ah Evangelism and Mission ti in rawngbawlnak leuh le leuh ah kan nei si lo maw? Missionarypawl ram tinkim an thlengthluh zo lo maw? Mipi in thuthangtha an thei thluh thlang lo sawm?’ ti’n kan ti men thei. Hi thu hi ruat peh uh si: Atu fangah hin kan leilungpi ah mipum 7 billion kan um ih cumi lakah 700 million lawng hi zumtu felfel an si ti ih tuat a si. Cun, mipum 2.1 Billion hi zumtupawl lakih a nung le khawsa mi zumlotupawl an si. Cule, mipum 1.4 Billion pawl hi a hmin menmen ih Khristian, nunnak taktak ih Jesu neilotupawl an si. Cun 2.84 Billionpawl hi vawi khatte khal Jesui’ rundamnak thuthangtha thei hrih lo an si. Hi a neta bik ih mipum 2.84 Billion rori hin Jesui’ hmin le thuthangtha hrimhrim an theih dah lo tikah ‘ miphun hmuahhmuah hnenah thuthangtha hi thlen’ a si hrih lo ti a fiangtuk lawm mam! Pathian thu nung cun hitin, “ thlahtu um lawn simtu um ding maw, sim lo in an thei ding maw” (Rom 10: 14-15) a ti. Curuangah, tuini ah nang le kei in zamrang thei pa tawp in mission hnatuan hi kan tuan a tul.

3. A rak cohlang tui’ nunnak ih rahsuah ruangah

Mission hnatuannak ih a hlawknak bik cu Jesu Khrih nunnak umsun kan congahnak hi a si. Jesu a zum ih a cohlangtu le a dungthluntupawl cu taksa, thinlung le thlarau lam malsawmnak siarcawk lo pek in kan um (Efe. 1:3). Kannih Chin mi pawl tla hi ram farah, khamrang le tlangsang ih um kan si. Fimthiamnak le zirnak khalah leitlun miphun upapawl thawi thimcun kan niam ngaingai. Asinan, Pathian in in duhdawtuk ih kan Chin state ah a hmaisabik hrang American Baptist Missionary, Carson le a nupi cu March 15, kum 1899 ah a rawn thlah. Cule mi tampi in Jesui’ thuthangtha cu an rak cohlang in an thei. Cumi ih zarah Chin State cu nasa ngaingai in taksa nun dan ah, ei le in, sin le fen, thu le hla, calai le harhdamnak lam tiang in thlawsuah kan dawn phah. Khrih rak zum lo sehla cu tuini ah kan Chinmipawl hi milem be mi ah lole thingbul le lungbul be mi ah kan tangta lai khal a si thei. Missionarypawl ih nun thaapnak, Jesu an duhdawt, a thupek an thlunnak le mihlo duhdawtnak zarah tui kum 2012 cun Chin State ah Khristian kan sinak kum 113 a kim. Kaa kip ihsin kan zohkirsal a silen Pathian in ram tinkim ah in thlenter ve zo, mi ih ei le in zawng, hruk le fen zawng tla kan hru in ka nei thei! Thlarau lam ih malsawm sunglawi bik Jesu kan neih hnu khalah taksa lam ih tulmi tampi kan Chin mi hin pumpak in siseh, innssang le miphun in kan dawng a si. Cuiruangah, mission hnatuan hi a thupi tuk lawm mam.

4. A tuantui’ nunnak ah lungawinak le van laksawng a um

Leitlun ruahnak ah cun Pathian ram hrang ih pek suah, thuthangtha le mission ram hrangih nunnak le neihsum liam hi a sung tin ruah a awlte. Asinan, zumtupawl hrangah cun hi lei hi kan khual tlawnnak ram a si tikah Pathian ram hrangih kan hman tam poh asilen kan kumkhaw hmun van ah ro tha kan rak khawl tinak a si (Matt. 6:20). Cun, mission hnatuannak le pumpekawknak hin kanmah lam hrimhrim ah lungawinak le thazang thar mi a pe. Kawhhran hmaisapawl ih cahnak thuthup le Kristian hmaisapawl ih hlawhtlinnak thuthup cu mission hnatuannak ih an rak pumpekawknak ah a thum aw thuk zet. Pumpak nun a ro nak san, khawhhran ih thlarau lam rawl a mal theunak tampi cu mission hnatuannak daitlan ruangah a si duh zet. Curuangah zumtu lungawi ringring thei nun, khawhhran a hning ringring mi si ding cun Mission hnatuannak ah thei tawp ih kan tel tengteng a tul! Cumi cu leilam ih kan lungawinak tamtertu le van ih kan laksawng pungter tu an si ( Thupuan 22:12). Saam ngantu aanka hi cing ringring uh si, “ Mitthli thawi thlaici vorhtu in lungawi zetin an khawmsal ding. Tap phah in thlaici vorh ih a fehtu pawl cu, lungawinak hla sakin, fangteel thawn in an kir sal ding” ( Sam 126:5-6) a si.

3. Ziangtin nang le kei teh kan tel ve ding?

Kan tel thei dan phun tampi a um thei ding. Simtu in duhdawtnak taktak le duhsaknak thawn sim ding. Cun, thlacamtu in taimak suahin thla kan cam a tul. Petu kan si len siangzet le vophal zetin a fehsuaktu hrangah. Cun, hla le media thawi mission hnatuannak lam tuan kan silen Pathian sunlawinak lawng le mihlo seherhnak thawn kan tuan ding. Cuvekin, calai lam ih hnatuannak khalah taimak kan suah sinsin a tul. Pathian in mikip hi a hna kan tuan theinak dingah thlarau lam thilpek in pe cio. Cumi hmang in a sunlawinak hrangah mission hna taima zet ih tuan ding kan si. A ngaingai tei tilen cu kanmah le tithei tawk lan in Pathian in in phut lo. Kan dinhmun le sinak vekvek in in hman a duh. A thupi miangmo mi cu ziangtluk tam kan tuan, kan hlensuak ti hnakin ziangmi lungput thawn kan tuan timi sawn a si. Milai nunnak thleng thei tu cu Thlarau Thianghlim a si ruangah a hruainak rinsanin, taima zet le, tangdawrte in mission hnatuan hi a cuh ih cuhaw vutvo ding kan si. Ziangahtile tikcu le can neta ah kan um ih kan leilungpi in can rei a nei nawn lo tla a si thei. Cun, kan leilungpi a dam hrih a si hmanah Pathian in ziangtik tiang tuan theinak can tha nangmah le keimah in pe ding ti kan thei lo. Tuhi kan hrangah cun Pathian ram hrang ih kan pumpekawknak din can sunglawi bik a si.

Thukharnak

Hudson Taylor cun, “ Pathian in rinnak ih miropipawl a hawl hran lo, amai’ hman duh can ih a hman ding ih a tiar aw ringring mi a hawl sawn” ti ah a rak ti dah. Hi a tlun ih kan tarlan bangin Bawipa in kan thinlung ah mission hnatuan a tulzia in theih ter tikah midang tun siang lo in Isaiah bang, “ keimah ka feh ding! I thlah aw” (Isaiah 6:8) titu tampi kan leilung pi hin a tul hrih. Thlahsuahmi dinhmun ih kan um lo a si ceng len thlahsuaktu dinhmun tal ah cun loh theih lo in zumtu hmuahhmuah cu kan um a tul! Isaiah 60:12 cun hitin, “ Bawipa a rian duhlotu miphun cu an hloral theh ding” ti ah a ti. Cuti a si ruangah, pumpak nun in siseh, innsang le khawhhran, khawtlang le miphun in dinsuah le thlawsuah co kan duh asi ah cun Mission hnatuannak kan uar sinsin a tul! Ziangahtile, kan tuan lo len kanmah sawn kha mission field ah kan can hlei ah Jesui’ thupek el kan si. Curuangah, kannih zumtu zate khal Jesu’n a dungthluntu hmaisabikpawl hnen ah “ Ka pa in I thlah vekin nannih khal ka lo thlah ve a si” (John 20:21) a ti bang in a palai tha si ding ah a hnatuan mi mission hna pehzawmtu ding ah in thlah a si.


Siartu Zaten Pathian in lo thlawsuah hram seh.