RIANTU ṬHA

Hitiih ka ti tikah milai lungkimnak hawl rero ka bang maw? Ka tummi cu milai ih lungkimpinak a si lo; Pathian ih lungkimpinak a si sawn. Milai ih thangṭhatnak ka hawl maw? Mi hmaiih hminthatnak ka hawl a si ahcun Khrih ih hnaṭuantu ka si lo ding” ( Gal 1:10)

Thuhmaihruai

Tulai fang ka nunnak ih tharzet mi thu tuizing ah lo ruah ka duh. Keimah ten ka hnaṭuannakah, ka khawlak lennakah, inn ih ka um le rawngbawlnak ih ka sukso tikah ring pi’n cui thu cu ka nunnak ah a lang ṭheu. Cuih thu cu hihi a si, ka leinunnak a cemtik ah lole in runtu Khrih hmatawn ih ka tawn tikah, “ riantu ṭha le rinum” ti ah Khrih in in lawm ve pei maw? timi hi a si. Leitlun milai kan damsung ah upatnak, mithmaiṭha ngah, sunlawihnak le mi ih lawm mi si hi a nuam in a manhla, a sunglawi tukmi a si. Asinan, cupawl hmuahhmuh cu kan ngah rak si bangta hmansehla, in thlahtu kan Bawipai’ mithmai ṭha kan ngah lole amah ih hnen ihsin a kut kan kaih tikah “ riantu ṭha le rinum” timi lawmnak aanka nem kan dawng lo a si ah cun a pawi zet ding. Curuangah, tuiṭum ah Paul ih cakuat ihsin “ Riantu ṭha” Pathian sunlawihtu le milai tungdingtu kan si thei nak ding ih theih le nunpi ṭulmi pawl kan zohtlang ding.

1). Thuthangṭha a ṭantu (1:6-)

Riantu ṭha pawl ih nunnak ih hmuh thei ih a lang ringring mi cu Pathian ṭongkam (Bible)ngainat le cumi ṭan ih runnak thuthangṭha kilhim hi a si. Hi tawk ih kan Bible cang ah Paul in thuthangṭha ziangtluk a ṭan timi kan hmu thei.  Thuthangṭha a si lo mi rundamnak hrangah vunzimtan le milai tuahṭuannak bet a ṭul timi pawl zirhnak zum ih Galati mi pawl ziangmaw zat thuthangṭha ziktluak- rinnak ruangih zaangfah ih rundam timi ihsin an pial ruangah Paul in a kawk ih an parih a mangbangzia thu a rel. Cumi ah Paul in  Khrih, Pathian fapa cu “misual kan aiah a thi, thlan ah phum in a um ih thihnak neh in a thosal”( I Kor. 15:4) timi siarlo thuthangṭha dang a um lo ti khal in an mah a sim. Cumi ah mi zokhal cui thuthangṭha a silo mi keng ta pohpoh cu zirhsualnak kengtu an si ruangah camsiat in um hai seh ti rori tiang in a ṭong. Hi tawkah Paul, Khrih riantu ṭha cun thuthangṭha ralṭha zetin a ṭan in a phuang. Tuini khalah Pathian thu a sinak vekin ralṭha zetin kan sim ngam le Bible zirhdan thlun rori in kan zirh ding hi a thupi zet. Mai phur zawng Bible bungcang duhduh ih kuai her mai loin Pathian thu in ziangtin in sim?, ziangruangah hi tin a ti?, ziang dinhmun ih an um laifang ah a zirh? timi le ziangtin kan nih hrangah teh in sim a si pei? timi thungai suah ih zirzawinak le timlamnak thawn kan phuan a ṭul. Pathian thunung ṭan ih duhnak nasa zet neih le cu thuthangṭha kilhimnak ih hmaingainak in riantu ṭha pawl nun hi a luah ringring. Asilen, tuini ah Pathian fahniang nang le kei teh ‘ thuthangṭha ṭan le ngainatnak’ hi kan nunah hmuh ding a um ve maw? Pathian thu a ping peng ih mi in an phuan tikah ziangtluk in kan thin a na ve?

2). Pathian mithmai lawnglawng a zohtu (1:10)

Pathian rianṭuannak (ministry) le taksa dan ih pumcawmnak (business) hin danglamnak an nei. Pursum leilawnnak thil thu ah cun mi in an company thu lole hna neihmi thuhla a sim le rel tikah mipi ih lungawinak ding le mipi thinlung laak ih mipi neh ta rori kha an tum. Tong dang in ka rel a silen mipi lungawiter kha an tumtah hmaisa bik a si. Asinan, Pathian rianṭuannak ah cun mipi lungawiter kha a pakhatnak ih thupibiik mi a si lo. A thupi bik mi cu a rian ṭuan ding ih in thlahtu Bawipai’ lungawinak le mithmai ṭha ngah ding hi a si. Hi kan Bible catlang tarlan mi ah Paul in Pathian rian a ṭuannak ih a lungput a tarlang. Cumi cu milai lungkimnak a hawl lo thu siseh, milai thangṭhatnak le mithmaiṭha ngah ding a hawl riai lo thu a sim. A rianṭuannak le nun zalam tluan ah ding zetin Bawipai’ lungkimpinak le mithmai ṭha sawn a hawl thu a rel.  Milai ih pawrh, upat le lungkimpinak hi a thupi lo ka tinak a si lo, asinan, a thupi sawn mi cu Pathian ih lungkimpinak le mithmai ṭha ngah ding hi a si. Pathian ih mithmai ṭha ngah hnu ah milai ih mithmai tha khal ngah vivo sawn ding kan si. Pathian ih mithmai ṭha hawl hmaisa lo in minung ih lungawizawng, lawmzawng , uarzawng le duhzawng lawng in thu kan sim, kan phuang in aupi a si ah cun Paul ih ṭongkam vek a silen cu “ Khrih ih hnaṭuantu kan si lo ding” (1:10c).

Riantu ṭha pawl cun an renmi Bawipai’ mithmai lawnglawng thupi bik ah an zoh. Milai mithmai lawng zoh le thupi sawn ih retnak in riantu ṭha kan si thei lo. Cu ai ah riantu ṭha si ding cun milai ih lungkimpi mi le duhmi a si lo hmanah, diklonak hmun ah diknak a ṭul zia thu kan sim ding ih Pathian thu in in zirhmi kha ding zet le tlangzetin kan sim ding. Cumi ih ruangah huat le sawisel khal kan co a si thei. Asinan, riantu ṭha si ding cu cupawl cu Khrih ruangah kan tuar  ngam le pahtlang ngam a ṭul. Asilen, tuini ah Pathian riantu le zumtu pawl teh nitin ke kan karnakah zawi mithmai si thupiibik ah kan ret? Pathian mithmai zoh le a lungawinak ding hawl in kan liangpar ih a ṭhumaw mi ṭuanvo hi kan ṭuan cio maw? Maw milai ih mithmai ṭha ngah le lawm duh men fangah kan ṭuanvo kan ṭuan? Thu kan sim le zirh, ngan le aupi mi teh Pathian ih lungtawng zawng in maw milai ih lungtawng zawng in ha kan aupi tam deuh? Pathian riahsiatter maw milai riahsiatter kan phang deuh?

3). Kawhnak a cotu (1:11-24)

Riantu hlawhtling si thei ding cun Pathian ih kawhnak fiangten a cotu kan si hrimhrim a ṭul. Cuih kawhhnak kan co dan lawngte a bangaw thluh kherlo men ding. Paul cun a nunnakah Pathian in a thuthangṭha phuang ih tirhthlah si dingah fiangten a ko ti a thei (1:1). Amai’ ṭongkam vekin, “ A thuthangṭha Zentail mi hnenih phuang dingah , a Fapa ka hnen ih a run langter tikah milai zohman thurawn dingah ka pan lo” (1:16) ti rori in a sim. Cuih, Bawipai’ kawhnak fiangten a theih tikah, harsatnak, hniksaknak, dodalnak, relsiatnak le thlemnak pawl lak khal ah hnget zetin a ding thei. A par ih thilthleng mi ziangvek khal Pathian rinsannak thawn a pahtlang ih cutin a umnak kip ah Bawipai’ hmin a sunglawiter. Amah an hmuh hlan, a hmin le cangvaihnak an theih hrimhrim ihsin Judea ram ih Khristian pawl tla cun thazang an rak ngah cia tuk ih hitin “ In rak hrem rerotu in a tu- ah cun siatsuah a rak tummi kan zumnak thuhla cu a phuang ciamco a si” (1:23) ti ah Paul ih nunnak ihsin Pathian an thangṭhat.

Tuini zumtu pumpaak kan nunnak hrang khalah a thupizet mi cu ziangti dingah ha Bawipa in in kawh timi theihfeng hi a si. Pathian in in khawhnak dinhmun ah kan um in, tuah ding ih in fialmi diktak kan ṭuan a si ah cun ṭihphan ding zianghman a um lo. Tumtah vekin thil cang lo hmansehla, Bawipa kan lamah ziangtik caan khalah a ṭan ruangah sunglawi zet ih ngamtu le nehtu kan si ringring ding. Asinan, Pathian ih in kawhnak hmun silo, kanmai phurnak le duhnak men ruangah a fiallomi rian kan ṭuan ah cun hlawhtlin ding zat kan hlawhtling lo ding ziangahtile in fialtu ih in fialmi silo kan ṭuan ruangah a si. Tuisan ih kan nih zumtu zate in mah le mah kan zohfengawk ding ih ṭulmi cu Bawipai’ in fialmi hna le rian ka ṭuan ngah maw? lole Bawipai’ in ret nak hmun ah ka um in ka ṭuan maw ti hi a si. Pathian ih kawhnak fiangtei’ a cotu pawl in ram an la ih Pathian sunlawinak an phursuak ṭheu.

Thukharnak

Riantu ṭha si ding hi mikip ih kan dawi ding le kan Bawipa khal in in duhsakmi a si. Cumi hrangah hi thu thum:1) Thuthangṭha ngainat ih ṭan, 2). Pathian lungawinak le mithmai lawnglawng zoh le 3). Pathian ih kawhnak fiangtei theih pawl hi loh theih lo ih thupi mi kan nunnak ih um ding le neih dingmi an si.  Thuthangṭha kan ngainatnak, duhnak le kilhim nakin riantu ṭha kan sinak mi in an hmu thei. Cun, Pathian mithmai thupi bik ih kan ret tikah ṭih ding zianghman kan nei lo. Pathian thawi kan karlak a fel hmaisa asilen midang thawi kan pehzawmawknak khal cumi cun a  danglam ter in a uk ding. Pathian thawi pehzawmawknak ṭha a neitu cun midang thawi pehzawmawknak tha khal a nei thei. Culawng khal siloin cui Jesui’ nun kan nun ih luangliam mi cu midang hrangah damnak, thlawsuah le caktertu a si ringring. Curuangah, Pathian riantu zumtu zate in kan nitin nunnakah kan thil tuahmi a fate in tumbik tiangah Pathian lungtawng si ding le Pathian sunlawinak lawng kan ruat ringring ding a si.  Cuti kan nun tikah kan thusim le phuan cu Pathian lamah cohlantlaak a si rualrual in kan milai pi hrang khalah nun caktertu vitamin ah a cang ding. Curuangah, ziangtluk thiam in thu ka sim, kan tuah tam, Bawipa kan rian rei timi hnakin kan tuah mi parah le kan tuahmi sun ah Bawipa a lungawi ding hi a thupii sawn. Anetabik ah cun, Pathian riantu hlawhtling si ding cun a kawhnak fiangfaitei’ a theitu kan si tengteng a ṭul. Cuih theihnak cun ralṭhatnak, ruahsannak le lawman a kengtel in ziangvek harsatnak lak khalah Bawipai’ rinumnak in tepter hlei ah Bawipa’n in thei timi in harsatnak tampi pahtlang thei ding ah in cakter.  

Siartu zaten Pathian in ‘Riantu ṭha’ si cio ding ah lo thlawsuah hram seh.