Nu le Pa’i Ṭuanvo Thupituk Mi

Hringtu nu le pa in an thinlung hmuahhmuah, an nunnak hmuahmuah, an cahnak hmuahhmuh le thazang hmuahhmuah thawi Pathian duhdawt dingih pum an pekawk tikah, an fale hnenah ro sunglawi bik kumkhaw daih an tanta thei.

Pathian in nu le pa pawl cu an fale nun dan ding lamtluan tinkim tumtah felzet nei ih zirh dingah ṭuanvo a pe. Cuti a si ruangah, nu le pa in  an fale pawl cu ciindan ṭha (good habits), nundan ṭha (good manners), thupi hlapi ih ret ding mi pawl (values), nungcang ziaza, le a pawimawh bik Pathian thu pawl sim le zirh ding an si. Bible in hitin in sim, “ BAWIPA nan Pathian cu nan thinlung zate, nan nunnak zate le nan thazaang zatein nan duhdawt pei.Tuihsun ih ka lo pekmi thukham pawl hi nan thinlung sungah caam ringring seh. Nan fate pawl zirh sin uh. Inn nan um tikah siseh, lengih nan feh tikah siseh, sim ringring uh. Nan colh tik le hna nan ṭuan tik khalah saal ringring uh”(Deut. 6:5-6). Kan fale pawl taima zetih kan zirh ṭulmi hrekkhatpawl kan zoh tlang hnik ding.

Pathian in nauhakpawl  anmah ih thuhla an zir a duhsak mi pawl:

1.         Pathian in nauhakpawl hi a hrangih sunglawi hleice vekin a hmu. (Sam 139:14)

Nauhak pawl hi an mak zet an nunnak ih thilpawi mawh zetih an retawk vekin an cang duh zet.  Ṭhimnakah, na falepawl khan , “ zianghmanah na santlai lo” ti lawnglawng thei ringring sela, kha vek kha si ko an si ding.  Curuangah, I John 3:1-2 cun hitin , “  Pathian kan Pa-ih in duhdawt zia hi ruathnik uh! In duhdawtnak a maksak ruangah Pathian faale ti ih kawh kan si hi; cuti ih in ti vekin kan si taktak. Curuangah a si hi khawvelih in theih lo nak cu! Pathian khal a thei lo. Ka duhdawtmi pawl, atu cu Pathian fate kan si zo; a sinan ziang bangtuk kan si lai ding ti cu a fiang hrih lo. Sikhalsehla Khrih a rat tikah cun amah bangtuk kan si ding ti kan thei; ziangahtile amah a si vek cekci in kan hmu ding.” in zirh.

2.       Pathian in an hrangah tumtahnak ropi zet a nei (Eph. 2:10; Jer.29:11)

Bible cun na fale pawl kha accident ih rawng piang men si lo, Pathian ih mangbangza kutsuak,  a tumtahnak sunglawi zet hlensuak ding ih tumtahnak felai tak nei ih a  tuah mi ti’n in sim.  Hmuhnak sangtak thawi ziang an cang thei ti mi an rak hmu cia a silen cu mi cun an zirnak tinkim- calai lam fimthiamnak, lehawknak, zuksuai le thil dangdang ah an hrang tha thoter tu le dawksau  aw sin thei ding ih phurter tu, bawmtu ah a cang thei.

3.      Pathian in lungawi aipuang tei um ringring dingah a duhsak ( I Thess. 5:18).

          Pathian ih lungawi ringring nun neih ding hi thupek a si. Lungawinak cun thinlung khawruahnak lamah hriselnak a pe.  Fale pawl cu ziangkim ah Bawipa ah lungawi ringring thei ding in nu le pa in kan zirh a ṭul. Ṭhimnakah, thleng aw dah lo mi- hringtu nu le pa, pianpi u le nau, mipa lole nunau ih an piannak, u le nau ih sungkaw member ih an pian dan, an miphun, ram, taksa tum fatet le an sinak tinkimah Pathian ih remruah le lairel hmu thiam thei dingah nu le pa in kan zirh le hmuh rori a ṭul . Mi pa an si len mipa vekih nung ding le nunau an silen nunau vekih nung ding in. Asi, hi mi ah zumtu nu le pa nei le nei lo kan danglamnak san cu fale zirh ih a thupit zia thu ah a si. Nu le pa zohṭhiamtlak ih kan nun lo ah cun ziangtin fale kan zirh thei ding?

4.      Pathian in duhthlannak (choices) an tuahmi parah mawhphurhnak la dingah a duh ( Gal. 6:7)

          Nu le pa in fale pawl hnenah duhthlannak zalen an neih thu hi kan sim ding a si. Asinan, cu mi rualrual in duhthlannak zalen an neih vekin an duhthlanak ih rahsuah (consequences) khal an laak ngam a ṭul ti khal kan zirh rori a ṭul. Ṭhimnakah, An taksa hriselnak (cianmazi) kha ṭha tei an fingkhawi lo asilen hmakhat ten tu le tu an na ringring thei tivek. Fale in hi thu hi an theih tengteng a ṭul: An duh thlang thei ding in zalennak  an nei nan an duhthlanmi ih rahsuah (result or consequences) a ṭha lam a si maw a sela a si khal len cumih ihsin an tlansuak thei lo. An duhtlanmi a si vekin an palh ah maw an ti fuh ah maw an pahtlang ngam a ṭul ti khal kan sim cia a ṭha.

5.      Pathian in mah le mah rinsanawknak hnakin Jesu Khrih rinsannak nun thawi an ṭhansoh a duhsak ( Fil. 4:13).

          Pathian thu thawi nundan ding ṭha tei kan khihhmuh aw lo a si ah cun, mah le mah rinsanawknak hin hngalnak ah awlsam ten mi  a hruai thei, ahlecein hlawhtlinnak kan co tikah. Cun, khatlamah mah le mah rinsanawk tuk ih kan hlawhsam pang asilen beidawnnak le thinnatnak ah mi a hruai awl zet fawn. Curuangah, nu le pa pawl in kan fale cu Pathian hnenah rinnak ṭhum ringring ding le anmai pumpak nunnak hrangih Pathian thiltitheinak rinsan ding le anmah hmang ih Pathian cangvaihnak hmuthiam dingah lam kan hmuh rori a ṭul.

Pathian  in nauhakpawl hnenih an rualpi thu thawi an theih a duhsak mi pawl:

1.       Na fanu, na fapa cu nel um te le tluangtlam te ih um dingah zirh ringring aw, ahleice in an rualpi pawl mi thlang thiam  dingah fimkhur ding in zirh aw ( Thuf. 13:20, I Kor. 15:38) ziangruangahtilen “ rualpi ṭha lo in ziaza ṭha a siat ter” ( I Kor. 15:33) tin fiangten Bible in in sim.

2.       A thupi bik mipawl retthiam ding hi a si.  Pathian in na fanu, na fapa ih nunnakah a thupibik mi hmun a luah a ṭul. Cumi ṭheh ah sungkua, zirnak, mawhphurhnakpawl le anetabikah rual le pipawl.

3.       An cut hlan ih ngaizawng nei lo dingih zirh thiam. A hleicein high school an suah hlan- an nauhak deuh lai le college ih an kai can ah hi thu hi ṭhaten nu le pa in rak zirh neh cia a thupi zet. Culole hi can te hi fanu le fapa tambik an lule can a si tikah nu le pa’i hrangah Pathian fimnak dil in hi can ah thupi zetin fale hruai thiam a ṭul.  Na fale an cut hlanih falat tlangval ngaizawnawknak ihsin na kilhim a silen hi zalennak panga pawl  hi a takin an tep : (1) An zirnak hnaihawk theitu le an thinlung la peng thei tu  lak ihsin(2).  A ṭul lo mi tuarnak le natnak lakih ihsin (tuah mawh awknak le lunglennak) (3). Rualpi kawm lo ih mahte lawng ih um hrannak lak ihsin (4).  Pathian ih laksawng pekmi talent pawl pungter sin thei ding in le,  (5). Tisa caaknak sual (immorality) le cumi ih a rahsuah (consequences) lak ihsin na luater thei.

Hi pawl hi cing ringring in nu le pa pawl in kan fale an tlai hlanah Pathian thu le taksa dan ih an theih ṭul mi zirh in can hmang cio uh si.

Pathian in siartu kan zaten thlawsuah in pe cio hram seh.