Khrismas Thuken

Sweet December lawmnak thuthang tete siseh, Khrismas hlamawi a hlun le thar a phunphun an suah thawm, sak le thlang tawihvahnak ih hawn theih ngah hi cun thinlung in mai khua le ram a tlir ih, sung le kua a hlam hleiah, rualpi  ṭha le senlai nun tiang mi a ngaiter sal. Mitthlamah ṭhen le rual pawl thawi Khristmas lenkhawm zan kan men lai siseh, ruaiṭheh ih sungkaw kimte’i Ṭangka ih rawl kan kilkhawm lai pawl tla cu hmaika ih zuk ret vek rori in a fiang sal. Cutin, ruahnak phunphun le lunglennak Khristmas thlarau khal cun mi a zeel. A liamcia ih Khristmas rak hmandan siseh, a ra thleng mai ding mi Kristmas can ah siseh ziangtin ha hi tikcu can sunglawi zet hi man nei zetin ka hman thei ding tin thu i ruat ter.  Khatlamah, Khrismas hi leitlun pumpi ah Kristian sung lawng siloin Khristian asilo mipawl tiangin cawlh la rori ih an hman mi a si tikah, vawitampi cu Khristmas kan hman dan ihsin Khristmas ih thuken hi hngilh ko in kan nung pang maw aw tin thu phunphun ka ruat ṭheu! Asilole, zumtupawl in Khristmas ih thuken hi kan theifiang taktak maw aw tin ka ruat ṭheu! Curuangah, Pathian ih cohlan tlakin Khristmas pumpak in siseh, sungkua le kawhhran in kan hman thei nak dingah cun Khrismas ih Thuken mi hi lohtheihlo ih kan theihfeng ṭulmi a si. Tuiṭumah, Thuthangṭha cabu sungih Matthai ih in zirhdan vekin Khristmas Thuken kan zohtlang hnik pei.

1).  Jesuh Khrih cu Fala Thianghlim Hrin a si (c.18-21)

Kan Bible Ca Thianghlim in hitin, “ Jesuh Khrih suahnak cu hiti in a si. A nu Mari cu Josef thawn an ham aw ih an ṭhit-awk hlanah Thlarau Thianghlim ih fa ka nei ding ti a thei. A hamtu Josef cu miṭha a si ruangah Mari kha mi hmaiah ningzak ih umter a duh lo ih an hamawknak cu a thupte ih phelh saal a tum. Cumi thu a ruah rero laiah a mang ah Bawipa ih vancungmi pakhat a hnenah a lang ih, “ David tefa sin Josef, Mari hi na nupi ih ṭhit dingah ṭih hlah. Ziangahtile fa a vunnak hi Thlarau Thianghlim thawngin a si. Amah in fapa a hring ding ih a hminah Jesu tiah na sak pei, ziangahtile a minungpawl kha an sualnak ihsin a runsuak ding a si,”(Matt. 1:18-21) ti ah a ti. Hi tawkih kan Bible catlang siarmi hin Jesu Khrih cu fala Thianghlim ih Hrinmi a si ti ah uar zetin vawihnih rori a rel. Ziangruangah Fala Thianghlim Hrin ti mi hi a thupitnak? Asancu, milai kan sualnak ihsi in runsuak dingah kanmah minung lala ah a tling zohman kan um lo ruangah runtu, bawmtu le tlentu kan ṭul. Curuangah hi Fala Thianghlim hrin timi hi a thupitnak a si. Fala Thianghlim hrin timi hin Jesu cu mi pa ci / minung ci ih hrin siloin Pathian Thlarau Thianghlim thawng ih hrinmi Pathian fapa a si ti a rellang. Curuangah tak cun si Jesu hi in Runtu ding hrangah Pathian ih inpekmi, mi thianghlim, tlinnak neitu a si nak. Milai sinak le Pathian sinak zakhat ah zakhat a neitu a si. Tirhthlah John cun hitin cuithu cu “ Cuih Thu (Jesu) cu minung ah a cang ih kan lakah a um; zaangfahnak le thutak in a khat. A sunlawinak kan hmu ih a Pa in a fapa neihsun hnenih a pekmi sunlawinak a si”( Johan 1:14) ti ah a sim bet.  Sual ruang ih a thluset zo hnu, Hremhmun meilipi ih kumkhua, catuan ih a tla ding mi cu Fala Thianghlim Mari pum sangin kan hrangah, in run dingah hi lei zanthim ah a rawng ṭum. Pathian cun kan sualnak cu uico tilian thlir in ral ihsi in thlir san men lo in, Jesu Khrih fapa peknak in in rawng luh cilhih kan lakah a rawng tum( John 3:16). Pathian sunglawi seh!

2).  Pathian Ṭawngkam a dikzia le a famkimnak langtertu dingah (vv.22-23)

Hitin kan Bible in, “ Bawipa in profet hnen ih, “ Fala him pakhat in fa a vun ding ih fapa a hring ding, a hmin ah Immanuel ti ah an ko ding, “ ti ih a rak sim ciami a kimnak dingah hi bangtuk in thil a hungcang a si.” ti ah a ti. Hi tawkih Profet ti ih kan Bible in a simmi hi kamsang Micah a si . Thuthlung Hlun lam kan zoh asilen hitin ziak kan hmu, “  BAWIPA in, “ Maw Bethlehem Efratah, nang cu Judah Peng ah khawfate bik pakhat na si nain na sungin Israel uktu ka suahter ding. A suahseemnak cu khuahlan lai, a liam zomi san ihsin a rak thawk zo a si,”( Micah 5:2) ti ah a ti. Micah cabu hi BC 742-687, Jesu ih suahhlan pi ih rak nganmi a si. Micah hin thlanglam ram ih a ummi Judah miphun le Saklam ramih a ummi Isarel miphun pawl hnenah an sual an sir lo a si ah cun Pathian thinhengnak thuṭhen an parah a ra thlen cing ding thu a rel. Cun, khatlamah a thupizetmi a sim betmi cu David ih tefa sungin remnak le daihnak thlentu siangpahrang a suah ding thu hi a si. ( Micah 5: 2-4). Kan Bible in Pathian ih ṭawngkam cu a rinum, a dik ( Saam 19:7-11) a ti bangin a tiamkam vekin a thutiam cu fapa Jesu Khrih pek nakin a rawng famkim ti mi Mathai in AD 65-70 hrawngah a rak ngankhum. Hi tawk ihsin kan zir thei mi cu Pathian ṭawngkam hi rinsan a tlak, a hman in a dik ti hi a si. Ziangruangahtile, a ratnak hram Amah Pathian cu rinsantlak, tlaihsantlak, Pathian rinum a si ruangah ( Saam 33:4).  Kamsang in khua hlan pi ih Jesu’i piannak ding thuhla a rak simkhawlcia mi khal a sim vekin a rawng thleng taktak. Pathian falepawl hrangah Bible in lamzin in kawhhmuh mi, nunnak thunung le nundan ṭha in zirhmipawl hi rinsan an tlak, kaih hnget le nunpi an tlak.  A thluntu hrangah lungawinak le thlawsuahnak an si ( Saam 1:2). Jesui rawng suahnak thu khalah Pathian thutak cu ti famkim in a um.

3). Immanuel-Bawipa kan hnenah a um ti in simfiang dingah (v. 23b-25)

Kan Bible in hitin, “ Immanuel ti mi cu, “ Pathian kan hnenah a um,” tinak a si” ti ah a ti. “ Josef cu a hung ṭhang ih, Bawipa ih vancungmi ih a fial vekin Mari cu a ṭhit. Asinain fapa a hrin hlantiang a ihpi lo. Fapa a hring ih a hmin ah Jesu ti ah a ti”. Kan siarzo bang khan ziangsi hi ‘Pathian kan hnenah a um” ti mi cu a thupitnak? Thu Thlun Hhlun lam kan zoh asilen Israel mipipawl ih an rak hngahhlap zetmi cu Bawipa an hnenih a um ding le anmah pawl a uk ding kha a si! Cuitikcu can hngakih an um rero laiah mi tampi cu an nun in a daih lo ih cutin cui can thleng man lo in thihnak thlanmual an liam. Asinan, tuini ah kan nih zumtupawl cu Jesu khih in a van sunlawinak hmuahhmuah tan in, Amah le mah lawngawter in, kan hnenah, kan biak le kan theih ban ah, kan hnen rori ah a rungṭum, “ Khrih cu Pathian sinak a nei ringring; Asinain Pathian bang dingah hranhram in a tum dah lo. Cu ai ah Amah ih lungtho tein, asinak hmuahhmuah a taansan ih, hnen-um sinak la tahratin, Minung ah a cang ih minung pianzia in a piang” ( Filipi 2:6-7). Pathian sunglawi seh! Siangpahrang hmuahhmuah lakih Siangpahrang lubik, pathian hmuahhmuah lakih Cungnungbik Pathian, kan nih misual pawl ih biak ban lole hmuh ban lo mi cu kan hnenah , kanmah in tlentu dingah a niambik mi cawrawl peknak kuang sungah a rawng suak zo! Khristmas ih thuken mi cu himi hi a si.

Ruahsannak a nei nawn lo, mithi le mihlo, Pathian naih theinak a nei nawn lo mi cu Jesu Khrih kan leilung ih a rawngpiannak hmang in Pathian in in rawng hawl suak zo! Thimsungih a ummi, sal ih an hruaimi le thah ding ih an kaihmi pawl cu runnak in pe dingah Bawipa cu kan hnenah a rawng suak zo. Sual thimzing sungih kan sal tannak pawl ihsin Jesu in in phawrhsuak ih cutin amai lam ah in hruai. Hitin Kamsang Isaiah in Jesu ih thu, “ BAWIPA’I thlarau cu ka hnenah a um ih cahnak in I khat ter.  BAWIPA in I hriil ih farah hnenah thuthangṭha sim dingah , Thinlung kuaimi damter dingah, Ral kaih mipawl hnenih luatnak thuthantu dingah i thlah a si, BAWIPA in a minungpawl a runsuak dingih anralpawl a nehnak tikcu a ra thleng zo, ti ih thuthantu dingah i thlah a si. Riahsia mipawl hnem dingah le Zion ih ninghang in a um mipawl hnenah riahsiatnak aiah lungawi thinnawmnak, ninghannak ai ah thangṭhatnak hla thentu dingah i thlah a si. BAWIPA amah in a phun mi, thingkung bangtuk an si ding. An zate in a hman mi an tuah dingih Pathian cu a thiltuah mi ruangah thangṭhat a si ding” ( Isaiah 60: 1-3) tin a rak sim. Cule, Cui Isaiah ih a raksim mi cu Jesu in Luke 4:18 le 19 ah simsal in,  Sinakok ih a ummi mipipawl hnenah hitin, “ Ka siarmi nan rak theih vekin hi Ca Thianghlim sungih nganmi cu tuihsun ah a kim a si”( Luke 4: 21) ti ah a ti. Duhdawtmi u le nautla, tuini ah Bawipa cu kan hnenah, kan lakah, kan kawhban in kan kiangnaite ah a um zo a si! Na pumpak nunnakah cui Immanuel- Pathian kan hnenih a um mi thawn ziangtluk pawlkawmawknak  hngetkhoh na nei zo? Cui kan hnenih a um Pathian thawn pumpak nun ih pehzawmawknak taktak na nei zo maw? Khristmas ih thuken mi cu cui kan hnenih um, Immanuel Pathian thawi pehzawmawknak nung kan neih ding hi a si.

Zumtupawl in Khrismas can sunglawi, in Runtu a rawngsuah campha lawm ih kan hman tikah hi a tlun ih ka rel mi: Jesu Khrih cu Fala Thianghlim Hrin a si- minung pawl in Runtu dingah a tling ti mi siseh, Pathian ṭawngkam hi a dikin rinsan a tlak, a simmi a takin a rawng famkim vivo ti siseh, Immanuel Bawipa Jesu cu kan hnenah a um zo a si timi Khristmas Thuken hi kan cinken ringring dingih thupi tuk mi a si. Khristmas tikcu can ih lungawi, aipung te le diriam takih can hman hi a sualnak a um lo, lungawi le aipuang ih um ding hrimhrim sawn kan si ziangruangahtile kan hrangah Runtu a suaknak campha ti ih kan lawm ruangah. Asinan, kan hmandan ah lawngte kan fimkhur a thupi zet. Kan hmuahmi naupiang cibai buk lo in, kanmah le tisa duhnak, Pathian lungawiter siloin, kan ralpa Satan- a sun a zan ih in thlemtu lungawiternak sawnah kan can kan hmang liam pang ding ti cu phan a um zet. Cuvekin, leitlun ih zumlotu le Pathian nung nun takih a neilotupawl cun an hmang rero.

Hi tikcu can a hmangtu zumtu Pathian fale zaten, phurrit vansang a nei mi kan sitla len Immanuel Bawipa, kan phurrit in sawntu kan hnenah a um zo a si. Kan thinlung Amah lamah awng in , kan nun in ṭhingtu le a duhdan ih in hruai dingah a kutsung ih kan tlulut a si ah cun kan phurrit in sawng ding le hnangam daihnak in pe dingah a tiar aw ringring . Khual khua ih um, nu le pa, u le nau, fanu le fapa ngai ih lunglen kan si khal len kanmah umnak cio ihsin Bawipa kan hnenih a um mi, kan kekar tinkim in siarpitui hnenah kan phurrit, kan vansanak hmuah ṭhum in le kan lungawinak, kan diremnak tla a hnenah langter in kan hrangih naupiang Jesu Cibai thin diriam ten buk cio uh si. Pathian in lo thlawsuah hram seh.