LEITLUN THILRI NGAINATNAK (Materialism)

Pathian cu lei le a sungih thil um mi hmuahhmuah sersiamtu( Gen 1:1) a si ti ka thei cio. Cuvek thotho in, thlawsuah kan co mi pawl ih hrampi khal Amah Pathian a si ( Sam 24:1)). Asinan, leitlun thilri pawl le sumpai thlawsuah khal siseh kan nunnakih Amai hmun luahtu ih kan ret ding cu a siang hrimhrim lo.  Ngaingai tei ti ah cun, leitlun thilri kan dawn mi hmuahhmuah hi a lakih Amai in pek mi thlawsuah sunglawi tuk, Amah Pathian ih hmun kan nunnak ih ta luahtu an si hlan sungcu an si. Curuangah, teitlun thilri ngaingatnak (materialism) ti mi cu sum le saw, neihnunnak, neih le siah le taksa nawmcennak pawl hi minung nunnak ih thupibik an si ti ih a titu lungthin kha si.  Leitlun thilri ngainatnak thawi a khat mi Kristian pawl khal in  “ Pathian a um lo” tin an ti lo, asinan, an thinlung put ah cun hitin , “ Pathian hnen ihsin zianghman ṭulmi kan nei lo, keimah ten ka duhduh ka tuah thei” an ti.

Zumtupawl hrangah cun, leitlun thilri ngainatnak hi bel sinneilo fate sungih thlakbeu thlak nuamnai tete ih hawng sa vivo ih a netnak ih kangthat vek hi a si.  Cui belfate  sinneilo cun cui tlakbeu te cu a thih tiang in a suang ziangruangahtilen bel fate ihsin zuangsuak sal lohli dingin a ṭihnung zia a theih lo ruangah a si. Asinan, a hrang a ṭihnung ti a hawn theihsuah cun a rak tlai tuk zo.  Pathian Thlarau Thianghlim ih thunun le zalennak hnuaiih tlanlen hnakin mi pakhat khat cu leitlun thilri ngainatnak sal sungah ziang thei lo in tan a awl te ( Mt.6:24). Thlarau Thianghlim ih uknak thuai le zalennak pekmi thianghlim thawi a nungtu maw nasi na nunnak pumpi leitlun thil le ri ngainatnak ih ukmi na si?

Leitlun thilri duhtuknak cun cannak rapthlakzet lawng a suahpi. Kanmai hrang lawngah tin leitlun thilri kan khawlkhawm ciamco asilen, cupawl cu kan hloh leh ding, cumi rualin kan thinlung khal kan hloh tel ve ding.  Thlarau lamih lennak cu rel loh, taksa le thlarau lam ih farah taiten nak thawn kan tawp ding.

Jesu’n Mathai 6: 19-21 ah cun hitin , “  Tlap le sunhrul ih a siatsuah theinak le rukrupawl in an bauh ih, an ruk theinak hi leitlun ah nanmai hrangah hlawnthil khawl hlah uh. Asinan tlap le sunhrul ih siatsuah theilonak le rukrupawl tlain an bauh ih, an ruk theilonak hmun vancung ah nanmai hrangah hlawnthil cu khawl sawn uh. Ziangahtile, nan hlawnthil umnak hmunah nan thinlung khal a um ve ding” ti ah a ti.

Vancung ih hlawnthil khawl ti mi ih sullam cu kan neihmi hmuahhmuah hi Pathian ta an si ih Amai sunlawinak hrangah lawng hman kirsal ding an si ti nak a si.  Ṭong dangin kan rel asilen, thil dang ziang hmuahhmuah hnakin Pathian ih duhnak le a dingfelnak cu kan nunnak ih thupibik lole pakhatnak ah kan ret ding ti ai a si.  Hithu hi ṭhenhra ṭhenkhat peknak hrangah lawng a si lo, ziangkim kan cangvaihnak le tuahmi tinkim ih Pathian thuawihnak hnuaiih cangvaih thawn a kawp aw mi a si. Pathian ram karhzainak hrangih kan neihmi siangzet ih peksuak cu van ih rokhawl kan ti mi thawn thil bang aw tluk an si.

LEITLUN THILRI NGAINATNAK IH MIZIAPAWL

1.           Mi siatsuah theinak huham cakzet a nei.

  Neihnunnak thil le ri lole Lennak  kan ti mi pawl hi an ṭihnung can a tamzet ṭheu ziangruangah tilen mi siatsuahtu huham cakzet thawn mipi pawl kha Khrih hnawng ding le a Lalram tiang zumlo dingih thlen theinak huham cakzet a pai thei ruangah asi.  Kum note ih uktu milian zet a si mi khal kha  Jesu’i ṭongkam “ Milianpawl Pathian uknak sungih luh cu a harzet a si. Pathian uknak sungih milian luh hnakin ṭhim hnakua sungih kalauk luh a awlsawn” (Luke 18: 24) ti a theih hnu cun a riah a se zet a si kha.

2.           A mawi le mawi lo khal ruatnawn lo ih duhduh tuah duhnakah mi a hruai.

 Len duh duahdo tuknak cun amawi le mawi lo khal ruatnawn lo ih mai duhduh tuah duhnak – an nunnak tiang zuar siannak mi a neihter. Cumi ih a rahsuah cu Baibal Cathianghlim in ralrinnak – nun retheihnak le siatnak tin in pe. “ Asinan len a duhtu cun sualfawrhnak sungah, thang sungah le thil atthlak tampi cakhiarnak le mi siatsuah thei cakhiarnak cak zet tampi sungah an tlu. Cumi cun siatralnak le hlohralnak ah mi a hlawnpil. Ziangahtile, sumpai ngainat cu ṭhatlonak hmuahhmuah ih hrampi a si. Cuvekin mi hrekkhat cun sumpai mi an daw ih, zumnak ihsin an fehpeng ih, riahsiatnak tampi thawn anmah le anmah an suntlang aw” ( I Tim. 6:9-10) Leitlun thil le ri thawi neihnung tuknak cu Pathian theihhngilhnak ah awlsam ten in hruai thei ih hleiah thilṭha hmuahhmuah ih hrampi hi Pathian a si ti hmu thei lo in in tuah awl te.  Israel mipi pawl kha ramtiam Kanan an luh hlanah hi thu pawl thawi pehpar aw in ralrinnak pek cia an si (Deut. 8:11-17).

3.           Duhtawk ti a nei lo.

 Sumpai hi ṭanlam neilo ih um (neutral) a si lo; huham, amah tei nunnak a nei mi vek a si.  Huham, cui huham cu siatsuattu ralpi Satan ih huham thawi a naihawknak a tam zet. Jesu in Aramic ṭongfang “ Mammon” kha lennak thawi pehpar aw ih a hman tikah , siatsuahtu ral pumpak le tlarau lam mizia nei vekin a rel.  Mammon cu huham a nei ih mi a uk tumtu a si.  Kan Bawipa( master)  a si mi cu sumpai siloin Pathian sawn a si ti hi tlangzetin kan rel ngam kem?  Kan mah le mah kan finfiahawk in bawmtu fiahnak ih ṭhazet pakhat cu khawimi sawn in ha kan can, thi thazâng le ruahnak luah tam sawn ti mi in a fiang ding. Leitlun no khah ti ni a um dah lo.

LEITLUN THILRI NGAINATNAK KAN NEH THEIDAN DING

Ziangtin sumpai ngainak nak kan neh thei ding? Rawtnak hrekkhat hitin kan vawn zoh tlang pei:

1.           Na thinlung ah lennak dik tak cu Jesu Khrih ah kan ta a si ti kha cing ringring aw ( Eph.1:18)

 Khrih ah lennak pekin kan um!

a.      Pathian zângfahnak ihsi a ra mi, Khrih ih thisen thianghlim kan hrangih a thletmi  zarah tlennak le sual ngaidamnak kan nei ( Eph. 1:7).

b.     Khrih,  “ ropitnak ih ruahsanak” cu kan sungah a um ( Col.1:27).

c.      Kan ṭulsam mi hmuahhmuah cu Pathian in in pe ding, curuangah kan beidawn a ṭul hrimhrim lo ( Eph.4:19; Mt. 6:25-34).

d.     Kan sungmuril ah Thlarau Thianghlim bawmnak thawn in cahnak kan nei ( Eph.3:16).

e.      Pa Pathian le Fapa Pathian theihfengnak, “ Khrih ah cun fimnak le theihnak hlawnthil hmuahhmuah cu thuh in a  um” (Col.2:2-3) kan nei.

2.           Lennak (wealth) thleng thei dingih huham in petu cu Pathian a si ti kha kan theih ringring a ṭul ( Deut. 8:18).

Pathian ih thupek pawl ralring ten kan thlun asi ah cun lennak dik ( righteous wealth) ti mi in mi a dawithlun ṭheu. Cutin, midang hrangah tlawsuahnak petu kan si theinak dingah thlawsuah in kan um ding ( Deut. 8:1-20) Nangmah tlawhsuah cota lo in midang ziangtin thlawsuah na pe thei ding? Pek cu purh a si ih , na peksuah tam poh le Bawipa na cawih tam tinak a si.

3.         Sumpai thuthawi pehpar aw ih na ruahnak (feeling) thawn dai aw in feh aw.

Na ṭihnak, thlaphannak, sualnak, hngalnak le iksinak pawl kha theih fiang tum aw.  Sumpai tlaksam kan phan mi hi thil hman a si. Kan ṭih thlaphannak, mangbangnak le donharnak pawl hi a ngaingai an si ko.  Curuangah, hi kan ruahnak (feelings) pawl hi Pathian in in tiamkam mi sumpai thuthawi pehpar aw ih thlawsuah pawl kan nunnak ih kan hman hlanah a takin kan hmatawn ngam a ṭul.

4.           Na kiang le kap ih bawmṭul pawl kha cing ringring aw ( Matt 19:21).

Lennak ih mi a siatsuah tumbik lakih pakhat a si ve mi cu kanmah le

mah mi farah le harsa pawl ih hmuh ban lo ih hlatak ih kan um ṭheu nak in a si ih cuti kan um tikah an natnak (pain) pawl kan hmu ban nawn lo.  Mi farah le anhai pawl lakah kan umtlan ve a ṭul. Cumi cu an lakih thusim ding si lo in , an natnak ngaithlak sak ding le anhnen ihsin zir ding ah.

5.           Siannak thinlung le lungawinak  thawn pe aw ( 2 Korin 9:7).

 Kan neih le siah, thilri pawl kha la khawm ta hratin, a tlasam tu midang pawl hnenah peksuah zai kan rel cio pei uh. Hrekkhat cu nuam le puar tukih kan um lai ah kan kiangkap ah harsa tuk bawmṭul an um kan ti lo maw? Cun khatlamah, farah rethei zetih a um mi khal in hi thu- an nih khal in an pe thei ve a si ti hi an theih a thupi zet ( Lk 21:1-4) Kan neihmi sumsaw lole, hlawnthil pawl midang hnenah an ṭulnak vekin kan peksuah sian tikah, kan mai sunglam ah hna a ṭuan. Kanmah ih duhamnak sual a siahsuah ih cutin kanmah kha mi hrisel sawn ah in can a si.

         Awle, tluangtlam tei nunnak ding hrang ih a thawknak lamzin a si mi cu thlacamnak hi a si. Cumi ih tiduh san cu Pathian hnenah thlacamnak thawi, keimai duhnak thlun loin nangmai duhnak lam tluan ah lo thlun ka duh ti ai a si. Cu lo thil dang cu thuawihnak , Pathian ih lam in hruaidan le in zirhdan thlunnak in a khai khawm. Pathian in sumpai ngainat tuknak sual ihsin kan zaten a hrangah kan neih le siah, in pekmi pawl tu hnakih nasa sin ih kan hmansuah theinak dingah siartu kan zaten mal in sawm hram seh! Amen!