2. Thlacam mi zumtu kan si a ṭul.
I Timote 2: 1-2, “ A hmaisa bikih ka lo ngen duhmi cu mi hmuahhmuh hrangah Pathian hnenah thlacam uh, dil uh, midang ai-ah thlacam uhla lungawithu sim uh, ti a si. Daite le hnangamte ih kan um theinak dingah le Pathian ṭihzahnak thawn ziaza ṭha ih kan nun theinak dingah siangpahrang le ramsung hotu upa pawl hrangah thla cam uhla Pathian hnenah dil uh.”
Siangpahrang le uktu pawl hrangah cat lo ih thlacam hi kan ṭuan vo a si. Ziangruangah tile daite le hnangamte ih kan um theinak ding ah. Kan ram hrangah tla kan cam nasat a ṭul ziangah tilen na nunnak le ka nunnak in hluanmu (impact) leh ding. Kan hnagamnak le kan dinsuahnak hi kan hruaitu pawl ih thlutluknak an tuah mi parah tampi a ṭhum aw a si. Cun, hi a sangtu cangpawl hi kan thlarau hlo kaih hna thaw khalin a perpar aw aw, “ Ziangahtile, hi mi cu in Rundamtu Pathian hmaiah a ṭha ih cohlan tlak a si. Pathian cun mi hmuahhmuah rundam ih an um ding le thutak an theih ding a duh” (I Timote 2: 2-3). Ziang tin mipi pawl in rundamnak an theih thei le sim le zirhsuah in a um thei ding ti hi kan thupi ding pakhat cu a si. Ziangtin raal le doawknak hmunah thuthang ṭha zalen zetin kan ausuahpi thei ding? Kan ramah tualsung doawknak le misual pawl um ciam co sela ziangtin Bible tlawng kan kai in ka khawm aw thei ding?. Uktu pawl hrangih thlacam hi loh theih loh i kan ti ding mi a si. Falam khawpi ah thlacamnak inn thar sak suah a si ti thu theih hin a lungawi um tuk. A sun a zan ih Pathian mipawl ih tawnkhawmawknak le ram le miphun veinak lungthin thawi Pathian kawhnak inn nung ah cang hram seh ti ah duhthu ka sam. Cuihleiah, kan nih cu van cung ram mi sinak neitu kan siruangah hi leiah hin hnatuan (mission) kan nei ih cupawl cu kan ram le hruaitu pawl van cung member an si theinak ding ih thuthang ṭha an hnen ih sim le phuan a si.
Ziangruangah saw uktu le cozah hrangah cun thla kan cam a ṭul ti asilen an tel lo in kan ram humhimnak hna ziangtin kan mah ten kan tuah thei ding. A cozah tel lo in zo pawl in si lamzin ṭha le electrict pawl tla tlaitluan in in pe thei ding? Mipi vantlang pawl hrangih ṭul mi tlawn suksonak vanzam le tlangleng tiang in siseh, a cozah tel lo in kan mahte ih kan tuah thei mi an si lo. Ngaite ih ti ah cun cozah hi an sual ti ih hmuh sual ding asi lo, a duhdawt dan le a tuah ṭhat hna kan thiam a ṭul a si. A cozah neitu cun thil ṭha sawn a cozah neilo tu hnak cun a nei. Leitlun ah ram le acozah nei lo ih miphun a ziam ral tampi hmuh le theih ding an um laiah, Pathian in kan ram ti ding in Chin state in pe le kan miphun ti ding in Chin miphun in pe hi lungawi thu sim ih ram le miphun hrangah ṭhahnemngai zetih thasuah cio ding kan si. Mah miphun le ram khal seherhnak kan neih lo le ngaihsak hna kan thiam lo ah cun Pathian in kan ram te (chin state) hman hi midang ram le miphun a duhdawttu kut ah a thawn thei lai thotho a si. Chin miphun ti in a hngal zawng si lo in, thlacamnak le duhdawtnak thawn ke kan kar a cu a si. A cozah neih lo hnakin a cozah neih cu a ṭha sawn mi a si ti khal hi kan hngilh lo a thupi. Khatlamah a si, a cozah hrekkhat hi cu ruahban lo tiangtiang ih sual khal an um ve. Ṭhimnakah, kan dung kum ziangmaw ti liam mi ah khan, missionary phuai khat pawl cu Ethiopia ah kuat in an um. Cui hmunah cun dewalana miphun ti mi an um. Cui miphun cun Satan an bia. Missionary pawl cun harsatnak tampi an tawng. Cuipawl cun Satan hnenah thawinak an fate a nung cing i lei i phum in an hlan ṭheu. Musulini milian pakhat cun Ethiopia ram lei a thinlung te in a tum. Cun, Misulini cun Kristian pawl a ngaih lo, an ram ih sin missionary pawl cu a dawi suak thluh. Missionary pawl in an tlunsan hlan a ni netabikah cun zumtu pawl cu an tawng aw khawm. Cu tawkih zumtu a suak cu mi 48 an si ih kum 9 sung ih an rawngbawlnak ih zumtu ih a cang mi pawl an si. Kum 9 sungah mi 48 lawng an ngah a si cu. Kan lo fehsan thlang ding ti in thlacamnak an neihsak ta. Acozah in ram a rawn uk tikah zumtupawl cu a phunphun in an hrem ciam co. Tualsung ih zumtu upa le hruaitu pawl cu an zangah vawi 100 lai vuak a tuar tu tla an tam pi. An vuak le velh nak a nat tuk ruangah an it in an zau thei lo, an vuaknak pawl cu a kuai ih thi le hngai in an khat. An lakih mi pathum an thi. Cui an lakah cun hruaitu pakhat Toro ti mi a um. Toro cu ziang ti tin maw si a tlan suak thei. Nan, anetnakah Toro cu an kai thotho. Cule Toro cu taklawng in vawi za leng mipi senpi hmaiah an vua ih mualpho in an tuah hleiah a tawpah an that. Asinan, Toro cun a dam laiah a rinnak a thlah cuang lo, uktu pawl cu a upat, a tuar cuah co ih an hrangah thla a camsak cu teh. Musulini kha a liam cia mi a nunnakah ziang hman in a nun thamtu a nei lo. Tik cu le can a thleng aw. Cutin kum 6 a herliam hnua ah Ethiopia cun missionary luhnak khuan an awng sal. Cui missionary pawl cu an mission field kel ah zumtu pawl kha vehvai ding ah an kirsal. Zumtu ziangzat ha tang ding na zum? An pung ding maw an mal deuhdeuh ding? Awih um lo khawp thil thleng mi a um. An tlun san laiah khan zumtu 48 te lawng an tan ih, kum 6 hnu ih an rawng kir sal tikah cun an mang a bang. Zumtu 48 ih sin 18000 ah an rak karh a si cu. Mangbang za Pathian ih thilmak cangvaihnak a si kan ti lo thei lo. Zumtu pawl in a sung le leng in thla an cam ih Bawipa a cang vai a si.
Bible kan zoh asilen, Siangpahrang nu Esther cun a mipi pawl thlacamnak le rawlulh nak hriamhrei in a runsuak. Josehp le Daniel an silen diknak (honesty) le Pathian ṭihnak (the fear of the Lord) in an miphun le rualpi an runsuak. Pathian cu an nunnak le an dilmi sang lo ding in a sup aw thei lo. An hrangah a huhman suah lo in a um men thei lo. Cuvekin, mitampi rel le zohṭhim ding kan nei. Kan miphun in thlacam kan uar le kan nunpi taktak a ṭul a si.
Ruat hnik hman a ruh ih ruh lelel ram Rusia tivek ah thuthang ṭha simnak sangka a ong aw ding ti hi zohman in an rak zum ngam lo. Asinan, thil a tleng aw ih, cutin meithal mukhat khal puak riai lo in, Rusia ah cun thuthang ṭha sim le phuan nak awn a si. Ziangruangah, thlacamnak ruangah kan ti thei a si. Cuvek thotho in China cun zumtu pawl cu nasa tuk in a hrem rero nan, zumtupawl ih thlacamnak ruangah a ni ni in Chritian an karh deuh deuh.
A cozah sawisel hi kan cawlhsan a cu a si. Cuhnakin an ṭhatnak dingah thlacam in Pathian kan buan nasat a ṭul a si. Kohhran in siseh can hleice tuah in le zumtu kan bulpak khal in can hleice tuah aw in thla kan cam a ṭul a si. Thlacam in hmuar a nei ti hi ka zum a si. Pastor Peter Tan chi cun hitin a a ti, “ A rian ka ṭuan rei vivo ih thil tampi ka tuah thei lo mi ka hmu sinsin, nan Pathian in a tuah thei ti khal ka fiang ve sinsin.” Cuvekin, Pathian ih cahnak le huham tep tam dingah kan miphun in thlacam hi a zir rori in kan zir le kan uar a ṭul a si. Pathian hnenah kan cozah malsawn le thlawsuah dingah kan dil dah maw?, Cozah nuam le hlawhtling si thei dingah kan duhthusam teh Pathian hnenah kan thlen dah maw?. A cozah hrangih thlacam hi kan zirtlang pei uh. Ziangtin kan cam ding? Kan Bible cun, “ ka hmin ih kawh mi ka minung pawl in ka hnenah lungsir in thla an cam ih ka mithmai an hawl ih an thil ṭha lo tuahnak ihsin an kirsal a si ah cun van in an thlacamnak ka thei ding ih an sualnak ka ngaithiam ding ih an ram cu ka damter ding” (2 Sansiarnak 7: 14) a ti. Kan Kawlram le chin ram hin damnak kan ṭul in na thei maw? Ziang pawl i sin ha damnak kan ṭul? Ka lo sim ding, farahnak ih sin damnak kan ṭul. Si lo maw?. Eithupnak in damnak kan ṭul. Si lo maw? . Nun bawlhhlawhnak (immorality) ih sin damnak kan ṭul. Thuphan pernak le bumawknak lak ihsin damnak kan ṭul. Sungkua khalah damnak kan ṭul a si. Leitlun sualnak in innsang khat hnu innsang in nuai ih, nupa sualnak a tuah tu, ṭangṭawm sualnak a tuah tu a ni ni in kan pung deuhdeuh, Innsang kekkuai le ṭhenṭhek aw kan pung sinsin a si lo maw?. Pathian damternak hi inn sang khal in ka va ṭul lawm mam so!. Kan sualnak i sin dam kan ṭul a si. Kan ram thuthawi pehpar aw in ziangtin zum lo tupawl thlacam ding in kan besei ngam ding an mah hman in zawi hnenah thla kan cam ding ti hman an thei lo lai ah? An ni ṭuanvo a si lo zumtu nangmah le keimai tuah ding mi a si. Mi tampi in kan ṭhelh ṭheu mi cu hi hi a si, harsatnak le buainak pakhat khat a um tikah, kei ih mawh a si lo, nangmai mawh a si ti in mi kan puh, kan mai parah mawhphurhnak kan la ngam lo. Innsaang nupi pasal karlakah siseh, zung le rualpi pawl lakah si seh nangmah ruangah , nangmah ruangah ti ah mi dang mawh kan puh thei zet ṭheu. Tangdawr nun a neitupawl lawng in kei khal ka palh, ka mawh ve a si an ti ding. Zing na thawh tikah thlalang ah zoh aw aw la, cu le nangmah hi piahtana na si ti ah na mawhphurhnak kha la ngam aw. Cu mi rualrual in nangmah tho tho hi phisinak um sun na si ti aw aw. Pathian hnenah tangdawrnak nun nei ding in dil aw, tangdawrnak nun kan neih leven ten Pathian in kan nun in thlakthleng ṭheu a si. Asinan, hngalnak thinlung a neitu cun ziangtik hmanah pumhlumin Pathian hnenah an tuhlut aw thei dah lo. Na nunnakah thleng awk ding ṭul ti mi a um in na thei aw maw?. Keimai bulpak nunnak zoh in nitin thleng awk ding, sual sir ding le ṭhan soh ṭul in ka thei aw aw. Mi famkim lo kan si ruangah, kan sualnak le kan caklonak pawl thei in kan kilven awk ringring a ṭul. Kan tlacamnakah Bawipa kan fanau hrangah zoh ṭhimtlak nutling, patling ṭha si dingah in tuah hram aw ti ih dil le timtuah aw ding kan si. Kan palh leh mawhnak parah ka palh, ka mawh, a si ti hi hreh hlah uh si, cu mi cu ngaingai te ih ti ah cun thlawsuah dawnnak thuthup sawn a si. Mi hngal hngawng pawl in Pathian ih thlawsuahnak an co lo ding. Harsatnak le buainak ram ih leng kan si ruangah , Pathian ih zangfahnak nun tep ta lo hi cun tangdawrnak nun hi neih theih ngaingai a si lo . Sualnak ih sin pai hnenih hawikir ṭul aw in na thei aw maw?. Sualnak pakhat khat sal sungah tangin a cin ṭha lo tuahmi le nunpi mi na neih asilen, thuthang ṭha na hrangah ka nei, “ Pathian in a lo dam ter thei a si”. Pathian in in bawm ding hi a tiar aw ringring, sual kan neh ding hi in duhsak a si. Kan ram le kan miphun sungah sualnak hrik a phunphun a leng, asinan, kan mah hi kan thleng aw duh a si ah cun Pathian in in dam ternak si a nei a si.
No comments:
Post a Comment