Kan Bible catlang lâkmi a pathumnak Matthew kan zohsal ding. Matthew cun hitin thupek ropi a ngankhum, “ Cule dungthluntu hleikhatpawl cu Jesu-ih a rak tiam cianak Galili peng ih tlang parah an feh. Amah an hmuh tikah an bia. Asinan an lakih mi hrekkhatpawl cun an ringhlel. Cule Jesu cu an hnenah a feh ih, “ Lei le van ih thuneihnak hmuahhmuah cu ka hnenah pek a si zo. Curuangah va feh uh la, mipum hmuahhmuah cu ka dungthluntu ah va tuah uh. Pa le Fapa le Thlarau Thianghlim hmin in baptisma va pe uh. Nan hnenih ka lo pek mi thupekpawl hmuahhmuah kha thlun dingin va zirh uh. Cule ngaihnikuh, san cem tiangin nan hnenah ka um ringring ding,” ( Matt. 28: 16-20) ti ah a ti. Mathew ih ngancan hi AD. 70-80[1] karlak hrawng a si. Thupek ropi ciocio ah Mark ih ngankhum dan le Matthew ih ngankhum dan ah malte bangawklonak a um. Kan sim zo vekin Mark hin a ngan hmaisa ih cutin neta sawn ah Mathew hin a rawn ngansal a si ti ah an ti.
Mark ih ngankhum mi Thupek Ropi ti ih kan theih larmi in thupibik ih a hmanmi cu thuthangṭha fehsuak ih khua zakip le miphun kip hnenih sim a si. Cule a zumtupawl cu Baptisma khal pek cih ding an si thu a rel. Ṭawngdang in kan sim asilen cu thuthangṭha tluangtlam te ih sim ti ai a si. A zumtu in thiam an co kei a zum duhlotu in thiam lo an co ding tinak a si. Pathian ih huham cu an hnenah pek a si veve thu a Bible cang pehzawm ah kan hmu. Asinan, Mark cun dungthluntu an si tiang ih hruai le zirh ding ah a fial lo. Asinan, Matthew ih sim mi ah hin famkim sawn le thuksin in thuthangṭha sim lawng silo in a tumtah sawn cu dungthluntu ih tuah lole siter hi a si tin Thupek Ropi thotho kha a rawnbêt. Mark in , ““ Leitlun khaw zakipah va feh uh la sersiam mi tinkim hnenah thuthangṭha va sim uh” ( Mark 16:15) a tilai ah, Mathew ve thung cun, “ …. va feh uh la, mipum hmuahhmuah cu ka dungthluntu ah va tuah uh” ( Matt. 28: 19a) a ti. Mark cun, “A zum ih baptistma a cotu cu rundam a si ding. Asinan a zumlotu cu thiamlo coter a si ding” ( Mark. 16: 16) tin a ti laiah, Matthew cun, “Pa le Fapa le Thlarau Thianghlim hmin in baptisma va pe uh. Nan hnenih ka lo pek mi thupekpawl hmuahhmuah kha thlun dingin va zirh uh” ( Matt. 28: 19b-20a) a ti. Baptisma a zumtupawl hnenih pek ding a si thuthawi pehparaw in Mark cun zawi hminin, ziangtin pek ding ti a rello nan, Matthew Cun “ Pa le Fapa le Thlarau Thianghlim hminin” pek ding a si thu in sim. Hi Mark le Mathew in Thupek Ropi an reldan thuthawi pehpar aw in a dik deuh le dik lo deuh a um cuang lo, anmah le an thusim angaitu mipi pawl dinhmun sawn in an sim khal a si thei. Cule, an thupitter mi khal malte a dang deuh. Mark cun thuthangṭha sim le phuansuah tiang kha thupi zet in a rel uar. Asinan, Matthew ve thung cun thuthangṭha sim le phuansuah lawng sim lo in “ dungtluntu ah va tuah uh” tin le “Nan hnenih ka lo pek mi thupekpawl hmuahhmuah kha thlun dingin va zirh uh” tin a sim. Hi thuhnih hi an in kalh a silo ih Mark ih ngankhum mi kha Matthew in a rawn sun zawm a si. Cuti asiruangah, Thupek Ropi ih a tumtah lole a hmuitin mi cu “ Dungthluntu” ih zumtu zate va tuah hi a si. Rundamnak thu va sim ih ngaihsak lo ih tansan men maw, thlaici lawng va duh belbel ih ngaisak lo ih dîl lole hnawlsal kha Thupek Ropi ih tumtah mi a si lo. Cuhnakin, kan simmi thuthangṭha a theitu zate kha khirh ih salṭha le dungthluntu ṭha, khrih ih tuahmi le zirhmi thlun dingih hruai ding kha a si. Cuvek thotho in Dungthluntu cabu ah tla cun kan zirhmi pawl lawng silo a zirhtu kan mah rori kha dungthluntu lole khrih ih thutheihpitu ti ih in theih ding rori kha thupibikah a ret.
Tuini kan ram kawhhran, zumtu le piangthar ti aw pawl kan nun kan zoh tikah Thupek Ropi in tuah ding in fial tiang hi kan thleng ban maw aw tin vawitampi thu ka sut aw ṭheu. Kan ramah Khristian kan sinak kum 100 lenglo a si thlang ih tuini ih kan zumtu nun lawngte cu zohṭhimtlak le khirh dungthluntu fel a si ti theih ding a mal zet. Vawikhat cu Muslim pa le Khristian pa thu kam an el aw. Khristian pa in, “ muslim pawl hi cu tualthah hmang miṭha lo nan si” a ti. Cui, Muslim pa khalin a duh ve ce lo ih hitin a ti.. “e e ee nanmah Khristian pawl sawn pan teh.. nan thilri kha rual le pawl ṭha ten kilkhawi uh , khristianpawl kan lakah an um hi nan thil a hlo thluh ding”a ti ve . Ka relduh mi sawn cu kan mah le mah kan hmuh awk dan le mi ih in hmuh dan hi a bang aw thei lo tuk. Khristian kan sinak le zumtu kan sinak khal hi mi ih zum ding a har ṭheu si lo maw?
Kan ram Khristiannak le kawhhran zoh rero tikah nang ziangtin na hmu? Pathian thu ah kan ṭhangso na ti maw kan ṭumsuk? Rawngbawlnak le mission hnaṭuannakah teh ziang kan bang? Hi tluk ih camping kan neih tam le crusade kan neih tam ruah hi cun kan ṭhan ding zat cu kan ṭhang lo nasa in ka thei. Khatlamah Pathian thu na thei maw? Lal le Rundamtu ah Jesu na cohlang maw? tivek ih thu kan hawn suh awk tikah, piangthar lo cu si kan duh lo ih ka piangthar cu kan ti lala fawn! Khatlamah kan piantharnak le hmuh theih in a um fawn si lo! Thusimtu pakhat cun hitin a sim an ti.. “ Mizoram ih piangthar pawl hmin list hi a rampum ih um mipum hnakin an tamsawn”. Relduh cu cutlukin piangthar member hmin list an um si khawh.. tuini ah an nun zoh le hmuh tikah ziangtin Mizoram ih Khristiannak khi na rel ve ding?
Mizoram tin kan nautat tla a si men ding. Nan, kan mah lala khal hi hmin cazin vawn la aw ve ngat sela, Mizoram hngak hmanin kan luar sawn men ding ti’n ka ruat. Ngaingaite’i ti ah cun camping le crusade tla hi cu kan nei tam tuk thlang tin ka ruat. Zingzan zuri le Pathian thu ngaihsak lo ih kan ruahmi hman khi lohtheihlo in crusade in tuah sak aw tin fial sela, a hminsin mi pawl thaw cun awm ang tawk lole piantharnak tlak tiang hman a sim thei men ding! Nan, cuti cu va si khal sehla, Pathian thu kan theih mi le kan simawk mi hi mipi in kan nunpi lo,kan thlun lo a si lo maw ti hi suh awk a cu taktak in ka hmu. Ziangruangah hitluk in camping , crusade kan nei cingih kan thang thei lo ti hi thu kan suh awk a ṭul. A hnuaiah kan ṭhansoh theilonak san le kan ṭhansoh theidan ding malte in kan vawn zoh hnik ding.
[1] Gordon D. Fee, & Douglas Stuart, How to Read the Bible Book by Book ( Manila, Philipines: OMF Literature, Inc, 2002) P, 269
No comments:
Post a Comment